Neden Geçmiş İlişkilerimizi Tekrarlarız?
Her birimiz zaman zaman kendimize romantik ilişkilerimizle ilgili neden hep böyle kişiler beni buluyor, ilişkilerimde neden benzer sorunlar yaşıyorum, hep böyle mi devam edecek gibi sorular sormuşuzdur. Aslında bizi huzursuz etse de, zorlasa da ilişkilerimizde benzer örüntüler tekrarlıyoruz. İlişkilerde bir şekilde kendimizi aynı rollerde buluyor ya da benzer duygulanımları hissedeceğimiz durumlara sokuyoruz. Peki, bize iyi gelmeyen ilişkileri sonlandırmak yerine neden bu ilişkileri sürdürmeyi tercih ederiz. Freud bu durumu tekrarlama takıntısı (yineleme zorlantısı) kavramıyla açıklar. Freud’a göre bunun sebebi geçmişte kurduğumuz travmatik ilişkilenme biçimleri ve bizim tekrar tekrar bu ilişkilenme biçimlerine dönme arzumuz. Bu ilişki örüntülerini bilinçdışında tekrarlama arzumuz travmatik deneyimleri bastırma görevi görür ve hatırlamamızı engeller.
İlişkilerimde Tekrarlama Takıntısı Nedir?
Bir örnekle açıklayacak olursak çocukken karşı cinsten ebeveynimiz ile ilişkimizin reddedici olduğunu ve duygusal ihmal içerdiğini düşünelim. Çocuk olarak bununla baş edebilmek için güncel gerçekliği ve duygularımızı yok sayarak daha çok reddedici ebeveynden beklediğimiz sevgiyi, kabulü alabilmek için neler yapabileceğimize odaklanırız. Fakat bu sevgi dolu bir ilişkiye sahip olabilmek için gerçek duygu ve düşüncelerimizi bastırmamız gerektiği anlamına gelir. Ve beklenen sevgi alınmadıkça da bu hayal kırıklığıyla baş edebilmek için belli davranışlar geliştirmeye başlarız. Bu da gelecek ilişkilerimizde kendisini gösterir. Örneğin bu sefer sonucu değiştirebileceğimize inanarak kendimizi sevilmediğimiz ve kabul görmediğimiz bir ilişki içerisinde bulabiliriz. Bilinçdışında eğer ilişkiye devam edersem durum değişebilir ve ihtiyacım olan sevgiyi, ilgiyi alabilirim diye düşünürüz. Fakat aynı sahneyi kurup oynadığımızda sonuç değişmez ve duygusal olarak tekrar tekrar yaralanırız. Aynı zamanda kendimizi değersiz ve sevilmez hissettiğimiz bu ilişkiler bizim için tanıdık bir alan olur. Öyle ki başka bir ilişkilenme biçimini düşünmeyiz bile. Bu tanıdıklıkla nasıl baş edeceğimizi de bildiğimiz için ilişkiye devam etme eğilimi gösterebiliriz.
Tekrarlama Takıntısı İle Başetme
Bunun tam tersi de mümkündür. Bazen de rolleri tersine değiştirir, ilişkide reddedici olan biz olabiliriz ve partnerimize değersiz, sevilmez hissettirerek bu hislerle baş etmeye çalışırız. Duygusal, fiziksel ya da cinsel istismara maruz kalan çocukların ileride bu şiddet çeşitlerini başkalarına göstermesi de tekrarlama takıntısıyla açıklanabilir. Ebeveynle ilişkilenmesinde mağdur edilen çocuk gelecek ilişkilerinde mağdur eden rolünü seçerek geçmiş travmasını benzer şekilde tekrarlayabilir. Roller değişse de (mağdur eden/mağdur edilen, bakım veren/bakım alan vb) bir kısır döngü yaşanır ve yeni bir ilişkilenme deneyimi mümkün olamaz.
Benzer İlişkiler
Özetle kendinizi sürekli benzer ilişkisel durumlarda, benzer davranışlar ve duygu durumları içerisinde buluyorsanız bu durum sizi duygusal olarak zorluyor olmasına rağmen ilişkiyi sonlandırmaktansa bu sefer farklı sonuçlar alabileceğinizi düşünerek ilişkiyi devam ettiriyorsanız bunun tekrarlama takıntısı olduğunu söyleyebiliriz. Öyle ki zaman ve kişiler fark etmeksizin sürekli kendinizi aynı ilişkisel sahnede aynı ya da tam zıttı rolü oynuyormuş gibi hissedebilirsiniz.
Benzer İlişki Döngüsü Nasıl Kırılır?
Peki bu döngü nasıl kırılır? Özellikli psikodinamik psikoterapi hem ilişkisel örüntülerinizi fark etmeniz, bunların neye hizmet ettiklerini anlamanız hem de yeni bir ilişkisel deneyimin nasıl mümkün olabileceğini görmeniz açısından faydalı olacak bir süreçtir. Muhakkak ki psikoterapi ilişkisinde de benzer bir ilişkilenme tekrarlanacak ve bu farkındalıklar sayesinde terapi ilişkisi de çalışıldıkça yeni bir deneyim yolu açılacaktır. Böylece daha spontan, daha çeşitli ve zengin ilişkilenme yollarının olduğu, kendi duygu ve düşüncelerinizi bastırmadan da ilgi ve sevgi ihtiyacınızın karşılanacağı ilişkiler kurmanız mümkün olur.
Uzman Bilgisi
Psk. Çağla APAYDIN
Klinik Psikolog
- Üniversite : İstanbul Bilgi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Psikoloji (Tam Burs)
- Uzmanlık : Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Klinik Psikoloji Tezli Yüksek Lisans Programı, Psikoterapistlerde Bağlanma ile Kendini Açma ve Zor Hasta Tanımları arasındaki İlişkide Duygu Düzenleme Stratejilerinin Aracı Rolü
Yazıları
Aşk Ne Kadar Mümkün?
Platon’un aşkla ilgili diyaloglardan oluşan “Şölen” kitabında geçen bir tartışmada, Aristophanes şu hikayeyi anlatır; İnsanlar her zaman bugünkü gibi dişi ve erkek olarak ikiye ayrılmıyordu. İnsan soyu ilk başta üç çeşitti. Üçüncü çeşit olan Androgynos hem kadını hem erkeği içine alan bir çeşitti. Bu insanlar yuvarlak bir topa benzerdi. İstedikleri zaman bizim gibi adım atabilir …
Narsisizme Farklı Bir Bakış
Narkissos yüzyıllar sonra kendisinden bu kadar bahsedildiğini bilse çok mutlu olurdu. Bilmeyenler için özetleyecek olursam Yunan mitolojisindeki Narkissos çok yakışıklı ve kendini beğenmiş bir karakter. Herkesi kendine aşık eder, fakat o kimseyi sevemez. Echo ise çok konuşkan bir peri ama Zeus’un eşi Hera tarafından lanetlendiği için sadece karşısındakinin son kelimesini tekrarlar. Echo, bir gün ormanda …
Neden Geçmiş İlişkilerimizi Tekrarlarız?
Her birimiz zaman zaman kendimize romantik ilişkilerimizle ilgili neden hep böyle kişiler beni buluyor, ilişkilerimde neden benzer sorunlar yaşıyorum, hep böyle mi devam edecek gibi sorular sormuşuzdur. Aslında bizi huzursuz etse de, zorlasa da ilişkilerimizde benzer örüntüler tekrarlıyoruz. İlişkilerde bir şekilde kendimizi aynı rollerde buluyor ya da benzer duygulanımları hissedeceğimiz durumlara sokuyoruz. Peki, bize iyi gelmeyen …
Romantik İlişkilerde Sabotaj Nedir?
Bir süredir yeni biriyle görüşüyorsunuz. İletişiminiz harika, çok iyi vakit geçiriyorsunuz, cinsel anlamda da çok uyumlusunuz. Gittikçe daha çok vakit geçirmeye başlıyorsunuz. Fakat bu sırada içinizde rahatsız edici bir ses sürekli size “Zaten yakında terslik olacak ve her şey bozulacak” diyor, ilişkideki negatif taraflara odaklanıyor ve partnerinizden uzaklaşmaya başlıyorsunuz.
Online Terapi Nedir? Online Terapi Öncesi Bilinmesi Gerekenler
1980’lerden itibaren teknoloji ve internet kullanımının tüm dünyada yaygınlaşması bazı hayat pratiklerinin de değişmesine ve dönüşmesine neden oldu. Birçok hizmete internet üzerinden erişilmesi hem sadece yaşadığımız yerdeki imkanlarla sınırlı kalmamamızı hem de zaman kaybetmememizi sağladı.
Podcastler
Güncel Psikoloji Yayınlarımız
Çocuklarda Ayrılık Kaygısı
Çocuklarda ayrılık kaygısı, bir çocuğun bakım veren kişilerden ayrılırken yaşadığı yoğun stres durumu olarak …
Aşk Ne Kadar Mümkün?
Platon’un aşkla ilgili diyaloglardan oluşan “Şölen” kitabında geçen bir tartışmada, Aristophanes şu hikayeyi …
Depresyonun Gelişimi ve Pozitif Bakış Açısı Geliştirme Yolları
Erken yaşantılar kişide kendisi ve dünya ile ilgili bazı temel işlevsel olmayan inançların veya şemaların gelişmesine …
Bipolar Bozukluk Nedir?
Hayat bazen bir dağ yokuşunda yükselip alçalan bir yolculuğa dönüşebilir. Kimi günler enerjimiz zirvede, her şeyin …
Psikoloji Nedir?
Psikoloji kelimesi diğer adıyla ruh bilimi, Yunancada ‘psykhe’ ile ‘logos’ kelimelerinin bir araya getirilmesiyle …
Psikoz Nedir?
Psikoz kelimesi Yunanca psyche(ruh, zihin) ve osis(anormal veya hastalıklı) kelimelerinin birleşmesiyle türetilmiş bir …
Ekran Bağımlılığı
Her geçen gün daha fazla ebeveyn, çocuklarının tablet, telefon veya bilgisayar kullanımından dolayı endişelerini …
Maskeli Depresyon Nedir?
Maskeli depresyon, diğer adıyla gizli veya gülümseyen depresyon olarak da karşımıza çıkmaktadır. Maskeli depresyon, …
Oyun Bağımlılığı Nedir?
Son zamanlarda teknolojinin gelişmesi ve internetin yaygınlaşmasıyla birlikte bireylerde teknolojiye ilişkin bağımlılık …