Otizm Ve Asperger Sendromu

Otizm, erken çocukluk çağında belirtileri görülmeye başlayan bir nörogelişimsel bozukluktur. Son yıllarda yapılan çalışmalarda bu bozukluğun hem genetik hem de çevresel faktörlerin etkileşimi sonucu ortaya çıktığından söz edilmektedir. Otizmin en önemli belirtileri arasında iletişim becerilerinin yetersiz olması, insanlarla ilişki kurma ve etkileşime girme konusunda isteksizlik/yetersizlik ve tekrarlayan davranışlar bulunmaktadır. Asperger sendromunun ise yüksek işlevli otizm türlerinden biri olduğu düşünülmektedir. Asperger sendromunun belirtileri diğer otizm bozukluklarının semptomlarına benzerlik gösterse de belirtileri genellikle daha hafif seyreder.

Asperger sendromu olan bireylerin ortalama ya da ortalamanın üstünde dil ve zeka yetenekleri olduğu gözlemlenmiştir. Bu nedenle asperger sendromu olan bir çocuğun iyi gelişen yönleri sebebiyle belirtileri sıklıkla ağır seyreden otizm kadar erken yaşta aileleri tarafından fark edilmeyebiliyor.

Asperger sendromu olan bireylerin sahip olduğu nitelikler nelerdir?

• Bu bireylerin bilişsel düzeyleri genelde normal veya parlaktır; bir kısmının çok özel yetenekleri vardır.
• Çoğu otizmliden farklı olarak insan ilişkilerine heveslidirler ancak çoğunlukla kendi ilgi alanları doğrultusunda ilişki kurmak isterler.
• Çoğu yakın arkadaş edinmeyi geç yaşta öğrenir, karşı tarafın duygularını tam okuyamama, niyetini anlamada güçlük, yoğun sosyal ortamlarda yorulma ve kaçınma görülür.
• İyi sözel becerileri ve özellikle ilgi alanlarında ciddi bir bilgi birikimleri vardır ancak basit imalı lafları bile anlamada güçlük veya temel sosyal normlar için gerekli olan basit konuşmalarda zorluk gözlemlenir.
• Kendi rutin ve ritüellerine bağlılık gösterirler ve çoğunlukla gelişmiş ilgi alanları mevcuttur.
• Duyusal alanlarda düşük ya da yüksek duyarlılık görülmektedir.

Peki, ebeveynler asperger sendromu olan çocuklarını nasıl destekleyebilir?

• Anne baba olarak tutarlılık en önemli önceliktir. Ebeveynler hem tutum ve davranışları hem de aile rutin ve programına uyma konusunda tutarlı olmalıdır. Evdeki işleri tutarlı, rutin ve öngörülebilir yapmak çocuğun kafa karışıklığını ve kaygısını azaltarak olumlu davranışlarını kolaylaştırır.
• Asperger sendromu olan bireylerin güçlü bir hafıza ve kurallara uyma kapasitesi vardır. Bu özellikleri rutinleri uygulama konusunda onları başarılı kılar. Özellikle küçük yaşta görsel ögelerden faydalanılarak günlük program, sabah programı gibi rutinler oluşturulabilir.
• Evde uygulanan rutin ve kuralların diğer ortamlarda ve kişilerce de uygulanması bazı toplumsal kuralların oturmasını kolaylaştıracaktır.
• Çocuğunuz kafa karışıklığı yaşıyor ve bir durumu anlayamıyorsa işi parçalara bölebilirsiniz, adımları basitleştirerek tekrar anlatabilirsiniz ya da yapılacak iş için görsel destekler sunarak çocuğun uygulamasını kolaylaştırabilirsiniz.
• Çocuğunuzun bunaldığı, aşırı uyarıldığı ortamlardan ayrılabilir ya da orada geçirilen süreyi kısaltabilirsiniz. Bu mümkün değilse ortamdaki daha fazla uyarıcı durumdan kaçınabilirsiniz (örneğin sesli alandan uzaksamak gibi).
• Çocuğunuz akranlarıyla yakınlaşmak isteğindeyse öncelikli olarak sosyal becerilerin desteklenmesi için daha küçük, birebir ya da belli tercih edilen aktiviteler için diğerleriyle bir araya gelmesi sağlanabilir.

Asperger sendromunun kesin bir tedavisi yoktur. Çoğu bireyde ilişkisel, iletişimsel, duygusal ve davranışsal sorunlar için erken müdahale ve uygun yönlendirmeyle yetersizlik görülen becerilerin kazandırılması ve duygusal ve davranışsal problemlerin önlenmesi mümkün olmakta ve olumlu gelişmeler görülmektedir.

Ancak sosyal beceri öğrenmek zaman alır bu sebeple ailelerin sabırlı olması ve bu alanda çalışan bir ruh sağlığı uzmandan destek alması çocuğun gelişimi açısından faydalı olabilir.

KAYNAKLAR

• Bebeklikten Erişkinliğe Otizm
• Tanının Ötesinde Asperger ve Otizm