Çocuklarda Tuvalet Eğitimi

Tuvalet eğitimi, çocukların büyüme ve gelişim süreçlerinde son derece önemli bir basamaktır. Bu süreç, çocuklar kadar ebeveynler için de oldukça kritik ve zaman zaman kaygılı olabilmektedir. Genellikle çocukların 24 ayını doldurduklarında tuvalet eğitimine ilgi gösterdikleri düşünülmektedir ancak, bazı çocuklarda bu süre daha erken ya da daha geç olabilmektedir. Dolayısıyla çocuklara ne zaman tuvalet eğitimi verilmesi gerektiği konusunda kesin bir zaman söylemek mümkün değildir.

Peki, çocuğumun tuvalet eğitimine hazır olduğunu nasıl anlarım?

• Basit yönergeleri anlayabiliyor ve uygulayabiliyor mu?
• Bezin ıslak ya da kirli olmasından rahatsızlık duyuyor mu?
• Lazımlığa, tuvalete gitmeye ya da iç çamaşırı giymeye dair bir ilgisi var mı?
• Gün içerisinde en az 2 saatlik periyodlarda altı kuru şekilde kalabiliyor mu?
• Sözcükler, mimikler ya da vücut diliyle tuvalete gitme ihtiyacı olduğunu söylüyor mu?
• Pantolonunu kendisi indirip ardından tekrar kaldırabiliyor mu?
• Kısa bir süre için kakasını ya da çişini yapmayı erteleyebiliyor mu?
• Yürüme, oturma ve çömelme gibi kaba motor becerileri gelişti mi?

Bu soruların çoğuna ‘Evet’ cevabı veriyorsanız; çocuğunuzun tuvalet eğitimine hazır olduğu düşünülebilir ancak, sorulara çoğunlukla ‘Hayır’ cevabı verdiyseniz; bir süre daha bekleyebilirsiniz. Özellikle çocuğunuzun hayatında o döneme denk gelen bir taşınma, kayıp, kardeş doğumu ya da hastalık öyküsü gibi önemli olaylar var ise; bu süreci bir miktar ertelemek daha uygun olacaktır.

Çocuğumun tuvalet alışkanlığı edinmesi ne kadar sürer?

Çocukların bu sürece alışmaları genellikle 3 ila 6 ay kadar sürer. Öte yandan bazı çocukların bundan daha uzun ya da daha kısa sürede adapte olabildikleri de bilinmektedir. Çocuklar, hem gece hem de gündüz vakitlerinde altlarını ıslatmamayı aynı anda öğrenebilirler ancak, genellikle 2 yaşın sonunda dışkılarını, 3 yaşın sonunda ise idrarlarını tutmayı öğrenirler. Bezsiz bir şekilde yatabilmeyeyse en erken 3 yaşından sonra hazır hale gelirler.

Çocuğuma tuvalet eğitimini nasıl vermeliyim?

• Bu sürece başlamadan önceki dönemde, çocuğunuzun bezini kirlettiğini fark ettiğinizde, bekletmeden hemen değiştirin. Altının temiz olmasına alışması, kirli olmasından rahatsızlık duymasına sebep olacak ve işinizi kolaylaştıracaktır.
• Çocuğunuza bir lazımlık alabilir ve artık büyüdüğünü, bu sebeple kendine ait bir tuvalet sahibi olmaya hak kazandığını söyleyebilirsiniz.
• Tuvalet eğitimine başlamadan birkaç gün önce çocuğunuzun lazımlıkla oynamasına, üzerine kıyafetleriyle oturup kalkmasına izin verin.
• Genellikle yemekten 30-40 dk sonra, çocuğunuzu lazımlığa oturması için teşvik edin ancak, asla zorlamayın. Yemekten sonra sindirim sisteminde hareketlenme olacağı için çiş ve kaka yapma ihtimali daha yüksek olacaktır.
• Çocuğunuzu lazımlıkta bekletmeniz için 5 dakika yeterlidir. Çocuğunuz daha uzun süreli bir oturmayı ceza olarak algılayabilir.
• Giyinik bir şekilde lazımlığa otururken çiş ya da kaka yaparsa, abartılı davranmadan onu kutlayın ve bezi çıkarıp kakasını lazımlığın içine, ardından klozete atın. Kakasıyla vedalaşmasına izin verin; kakanın arkasından ‘güle güle kaka, yine gel’ diyebilirsiniz.
• Çocuğun kakasına hayretle bakmasına şaşırmayın. Dışkısıyla ilgili ‘kötü, iğrenç, pis’ gibi ifadeler kullanmaktan kaçının.
• İlk başlarda çocuğunuzun altını tuvaletteyken siz temizleyin. Daha sonra ise ona nasıl yapılacağını öğretin. Tuvalet bittikten sonra mutlaka el yıkaması gerektiğini hatırlatın. El yıkama alışkanlığı, çocuğunuzun tuvalet rutininde keyif alacağı bir kısım olabilir.

Hangi noktada profesyonel bir yardım almak gerekir?

Tuvalet alışkanlığı edinme hızı, tamamen çocuğun kendi psikolojik ve fizyolojik hazır olma süreciyle ilişkilidir. Burada ebeveynin görevi, çocuğun tuvalet eğitimi almaya hazır olup olmadığının sinyallerini takip etmek ve bu süreçte ona yol göstermektir. Tuvalet eğitiminin tüm aşamalarında bir psikologdan danışmanlık alınabilir. Özellikle 4 yaşına gelmiş ve herhangi bir fizyolojik sorunu olmadığı halde bezi bırakma noktasında zorlanan çocuklar için profesyonel bir yardım almak son derece faydalı olacaktır.