Psikoterapinin Yardımcı Unsuru: Psikolojik Testler

Bireyi yakından tanımak adına klinikte çokça başvurduğumuz yöntemlerden birisi olan psikolojik testler,  sadece belirli bir alanda değil oldukça geniş bir yelpazede bireyin değerlendirilmesine olanak sağlayan ölçüm araçlarıdır. Günümüzde farklı şekillerde tanımlanmasına rağmen asıl olarak psikolojik testler, bireyin herhangi bir niteliğini ölçmek için bütünü temsil edecek şekilde seçilmiş standart uyarıcı takımlardır. Aslında psikoloji dışında diğer alanlardaki test uygulamalarına bir hayli aşinayız. Örneğin; işitme ile ilgili bir sorun yaşadığımız takdirde ilgili hekime gittiğimizde işitmemizi ölçen birtakım testler isteyecektir ve testlerin neticesinde de objektif bir şekilde değerlendirilmemiz sağlanacaktır. Psikoloji biliminde de bireyin kliniğe başvurma öyküsü baz alınarak ihtiyaç doğrultusunda çeşitli testler ve envanterler istenerek bireyin duygu, düşünce, inanç ve tutumları belirlenir. Sonuçlar psikoterapi sürecinin yapılandırılması için önemli bir kaynaktır.

Psikolojik Testlerin Türleri

Psikolojik testleri temel olarak üç şeklinde sınıflandırabiliriz.

• Yetenek Testleri (Zeka Testleri )
• Gelişim Testleri
• Kişilik Testleri

Nöropsikolojik testleri Yetenek Testlerinin alt başlığı şeklinde değerlendirebiliriz.

Zeka Testleri

Zeka kavramı tamamen soyut düşünebilme, iyi muhakeme yapabilme, eleştirel bir görüşe sahip olabilmenin yanı sıra bir bütün olarak amaca yönelik hareket etme, mantıklı düşünebilme, çevresindekileri etkisi altına alabilme kapasitesidir. Günümüzde zeka testleri kişinin mevcut zihinsel yeteneğini değerlendirmek amacıyla geliştirilmiş standart ölçüm araçlarıdır. Zeka testlerinin çoğunda puanlama standarttır. Sorular testi uygulayan yetkin bir uzman tarafından bireye okunur ve cevapları değişime uğramaksızın kaydedilir. Testler özellikle klinik ortamda uygulanır.

Zeka testlerinin bir başka işlevi de bireylerde varsa öğrenme güçlüğü ve zihinsel geriliği tespit etmektir. Ayrıca nöropsikolojik değerlendirmenin bir bölümü olarak kullanılabilirler.

Bu testlerden klinikte yaygın şekilde kullanılanlardan bazıları; Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği- 4. Baskı (WISC-IV), Wechsler Yetişkinler İçin Zeka Ölçeği (WAIS), Stanford-Binet Zeka Testi, Cattel Zeka Testi, Kent EGY Zeka Testi.

Nöropsikolojik Testler

Nöropsikolojik testler birçok amaca hizmet etmektedir. Bunlardan en temeli bireyin yakınmalarının kaynağını tespit etmektir. Bir başka kullanım alanı ise beyin hasarının yaygın mı yoksa bölgesel mi olup olmadığını belirlemek ve/veya hangi fonksiyonların ne derece etkilendiğinin saptanmasıdır.

Bu testlerden klinikte yaygın şekilde kullanılan test Nöropsikolojik Test Bataryasıdır.

Gelişim Testleri

Gelişim testleri, genellikle 0-6 yaş arasındaki çocukların gelişim düzeyini tespit edebilmek amacıyla geliştirilmiş standardize ölçme aracıdır. Asıl amaç gelişim düzeyini tespit etmek olduğu için testin değerlendirilme aşamasında çocuklarda gelişim geriliği olabileceği gibi çocuğun gelişimi normal ya da ileri olabilir. Testin değerlendirilmesinin ardından terapi planı belirlenir. Testin uygulanması çocukların yaşına göre değişkenlik gösterir. Bazen doğrudan çocuklarla olabildiği gibi ebeveynleriyle birlikte de uygulanabilir.

Bu testlerden klinikte yaygın şekilde kullanılan testler; Ankara Gelişim Envaneteri, Denver, Gesell Gelişim Figürleri Testi.

Kişilik Testleri

Kişilik testleri, bir kişinin karakterini doğru bir şekilde tanımlamak ve anlamlandırmak için kullanılan standardize edilmiş soru formlarından oluşan ölçüm araçlarıdır. Kişilik testleri sadece kişilik özelliklerinin ve psikolojik belirtilerin ölçümüyle ilgili alanları içermez, bunların yanı sıra duygudurum, düşünce, davranış ve güdülenmeyi, ilgi ve tutumları da içerir. Kendi içinde Objektif ve Projektif olmak üzere iki gruba ayrılır.

Objektif testler, bireyin çoğunlukla kendi kendine uyguladığı testlerdir ve ölçme aracının kendisi nesneldir. Standart bir ölçüm ve puanlama yapmak için oluşturulmuştur.

Bu testlerden klinikte yaygın şekilde kullanılanlardan bazıları; Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI), Belirti Tarama Listesi (SCL-90-R), Beck Depresyon Envanteri (BDE), Beck Anksiyete Envanteri, Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri’dir.

Projektif testler, bireye belirsiz bir uyaran gösterilerek kendi iç dünyasını, duygularını ve düşüncelerini yansıtmasına olanak sağlayan testlerdir. Projektif testlerde bir derecelendirme yoktur, sadece yansıtma mekanizmasına bağlıdır. Klinik ortamda yetkin bir uzman tarafından uygulanan ölçüm araçlarıdır.

Bu testlerden klinikte yaygın şekilde kullanılanlardan bazıları; Rorschach Mürekkep Lekesi Testi, Tematik Algı Testidir.

Çocuklar için kullanılan formu Çocuklar için Tematik Algı testidir. Ek olarak Çizim Testlerinden de faydalanılır.