Mükemmeliyetçilik, “Ya, Hep Ya Hiç”

Kişilik

Kişilik, bireyden bireye değişkenlik gösteren bir kavramdır. Bireyin doğuştan getirdikleri ve çevresel etkenlerle kazandığı özellikler kişiliği oluşturur. Kişilik oluşurken özellikle yaşamın ilk beşinci ve altıncı yıllarının önemli olduğu bilinmektedir.

Mükemmeliyetçilik

Mükemmeliyetçilik, kişilik özelliklerinden biridir. Hollender’a, göre mükemmeliyetçilik kavramı öğrenme yoluyla çocukluk döneminde edinilen, bireyin olması gerekenden anormal derecede yüksek beklentilerinin olmasına neden olan olumsuz bir kişilik özelliğidir. Mükemmeliyetçi bireyler yaptıkları yanlışları büyütme ve genelleme, başarılarını ise küçültme eğilimindedir. Genellikle kendilerini başarısız bir birey olarak tanımlamaktadırlar.

“Ya, Hep Ya Hiç”

“Ya hep ya hiç” düşüncesi bir “bilişsel çarpıtmadır”. Bilişsel davranışçı terapi yaklaşımının bir kavramı olan “bilişsel çarpıtma”, bireyin düşünce sisteminde  devamlılığı olan ve sistemli şekilde süren mantık hataları anlamına gelmektedir.

“Ya, hep ya hiç” bilişsel çarpıtmasına sahip bir birey, yapacağı işlerin tamamen kusursuz veya tamamen başarısız olacağına inanır. Kişi yapacağı işin tamamen kusursuz olması beklentisinde ise olması gerekenden fazla, uç nokta da bir çaba sarf etmektedir veya başarısız olacağına dair bir inanç geliştirdi ise o işe hiç başlamama davranışı sergilemektedir. Birey yapması gereken işte mükemmeli yakalayamazsa o işin kusurlu olduğuna ve kendisinin de başarısız olduğuna dair inanç geliştirebilir.

Ruh Sağlığı İle İlişkisi

Bu düşünce biçimi ve buna bağlı oluşan  davranışlar bireylerde kaygı oluşmasına ve işlevlerinde bozulmaların olmasına neden olabilmektedir. Kişinin yüksek beklentilere sahip olması ve sorumluluklarına karşı anormal uç noktada çaba sarf etmesi, kaygının ortaya çıkmasına neden olan etkenlerdendir. Bireyin uç noktadaki bu çabasına rağmen başarısız olduğunu düşünmesi ise takıntılara neden olabilmektedir.