“Narsist ne demek?” sorusunun cevabı, pek çok kişi için merak konusudur. Kendisini diğer insanlardan üstün gören ve başkalarını küçümseyen kişiler narsist olarak tanımlanır. Birçok insan belli bir başarıya, özelliğe bağlı olarak kendisini üstün görebilir. Ancak narsistler için durum bundan ibaret değildir.
Narsist bireyler, en haksız oldukları durumda bile kendilerini haklı görmeye ve övmeye devam eder. Onların en büyük düşmanı, kendilerini eleştirecek insanlardır. En büyük dostları ise onları göklere çıkaran ve öven tanıdıklarıdır. Benmerkezcilik, kibir, empatiden yoksunluk, kendisine karşı duyduğu hayranlık gibi özellikler, narsistleri ifade etmek için kullanılan duygulardır.
Narsist teriminin ne zaman ortaya çıktığı da merak edilen konular arasında yer alır. 1898 yılında Havelock Ellis isimli doktor tarafından narsist kavramı kullanılır. Narsisizm teriminin adı da Narcissus adlı bir mitolojik karakterden gelir. Narcissus, yakışıklılığının farkına varan ve yansımasına hayran olan bir karakterdir. Suda yansımasını gören Narcissus, kendi yakışıklılığından öylesine etkilenir ki ne su içebilir ne de yemek yiyebilir. Suda kendi yansımasına bakarken ölen bu mitolojik karakterin sonradan nergis çiçeklerine dönüştüğü söylenir. Narsistliğin belki de masum yüzü olan Narcissus, kendi kendine eziyet ederek hayata veda etse de gerçek bir narsistin çevresindeki insanlara ciddi zararları dokunduğunu söylemek mümkündür.
Narsist Kişilik Bozukluğu Nedir? Psikolojik Etkileri
Narsist kişilik bozukluğu tanımlaması için Sigmund Freud’un ifadelerine göz atmak gerekir. Freud narsist kişilik yapısını, çocuklar için normal olarak tanımlar. Ancak ergenlik döneminden itibaren devam eden narsist tutumlar, Freud tarafından kişilik bozukluğu olarak görülür.
Narsist kişilik bozukluğu bir diğer ifadeyle patalojik narsisizm olarak adlandırılır. Bu rahatsızlığa sahip olanlar, kendisini başkalarından daha üst seviyede görür. Birey, narsist yapısı nedeniyle başkaları ile olan iletişiminde sorun yaşar. Toplumdaki her 100 kişiden 6’sının bu rahatsızlığı yaşadığını söylemek mümkündür.
Narsist kişilik bozukluğunu tanımlarken bu rahatsızlığı narsist kişilik kavramından ayırmak gerekir. Narsist özelliklere sahip kişilere psikolojik rahatsızlık tanısı konulması için psikolojik değerlendirme yapılmalıdır. Çünkü zaman zaman birçok insan narsist bir yapıya bürünebilir. Narsist bir birey şu özelliklere sahiptir:
- Kendisini her zaman çok değerli hisseder.
- Başkalarına karşı empati gösterme noktasında yetersizdir.
- Sürekli ilgi isterler.
- Başkalarının onu önemsemesi ve ilgili davranması gerekir.
- Bencillik, agresiflik, duyarsızlık özellikleri ile ön plana çıkar.
- Kişilik bozukluğu söz konusu olan bireyler ise daha farklı davranışlar sergiler:
- Herkesten daha üstün olduklarını düşünürler.
- Gücü ele geçirme, aşırı güzel olma, süper başarılar elde etme konusunda olağan dışı hayaller kurarlar.
- En ufak bir başarılarını bile abartarak anlatırlar.
- Her zaman başkalarından farklı ve özel bir muamele görmek isterler.
- Başkalarının kendilerini kıskandığını düşünürler.
- Diğer insanları sadece çıkar amaçlı kullanırlar.
Narsistik Kişilik Bozukluğunun Belirtileri
Narsist davranışlar, kadın ve erkeklerde farklı biçimlerde kendini gösterir. Narsist erkek belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Kusursuz olduklarını düşündükleri için hiçbir zaman hatalarını kabul etmeye çalışmaz, düzeltmek için çabalamazlar.
- Her ortamda kendilerini kolayca belli ederler. Ön plana çıkmak için çaba sarf ederler.
- Kendi sahip oldukları meziyetleri abartmaya eğilimlidirler.
- Başkalarının ihtiyaçlarını, duygularını önemsemezler.
- Sürekli başkalarını eleştirerek onları küçük görürler.
- Çıkarları için sık sık yalana başvururlar.
- Yalanları ortaya çıksa bile suçlarını bastırmak için psikolojik baskı ve şiddete başvururlar.
- Başkalarını manipüle etme konusunda ustadırlar.
Narsist kadın belirtileri ise şöyle özetlenebilir:
- Narsist kadınlar kendilerini beğendirmek için yoğun bir çaba sarf ederler. Evleri her daim düzenli olmalıdır. Ayrıca eş ve çocuklarının sürekli kendi istediği gibi davranmasını beklerler.
- Küsmek, ilişkiyi kesmek gibi davranışları koz olarak kullanırlar. İstediğini elde edene kadar karşısındakini mutsuz edecek her türlü davranışı sergilerler.
- Başka insanları eleştirirken son derece acımasızdırlar. Narsist kadınların yanında dikkatli konuşmalısınız. Örneğin narsist bir kadının yanında iş arkadaşınızı eleştirdiğinizde, söylediklerinizi farklı yalanlarla süsleyerek iş arkadaşınıza anlatabilir.
- Suç kabul etmeme, kendini her zaman haklı görme tutumları narsist erkeklerde olduğu gibi kadınlarda da vardır.
- Narsist kadınlar hiçbir şeyden kolay kolay memnun olmazlar. Sürekli sorun çıkarabilirler.
Narsist Kişilik Bozukluğu Teşhisi Nasıl Konulur?
Narsist kişilik bozukluğu belirtilerinin görülmesi, bir psikolojik rahatsızlık tanısı için tek başına yeterli değildir. Konunun teşhisi, uzman bir psikolog tarafından konulmalıdır. Narsist kişilik özellikleri taşıyan kişiler, kolay kolay bir rahatsızlıkları olduğunu kabul etmez. Bu nedenle narsist bireylere kişilik özellikleri nedeniyle yaşadıkları sıkıntıları anlatmak ve onları psikolojik destek almaya ikna etmek gerekir.
Yapılan araştırmalar ABD’de nüfusun yaklaşık %0,5’lik bir kısmının narsist kişilik bozukluğuna sahip olduğunu gösterir. Bu oran 200 kişide 1 kişiye denk gelir. Bu rahatsızlık erkeklerde daha fazla görülür. Söz konusu rahatsızlığı yaşayan kişilerin %75’lik kısmı erkeklerden oluşur. Yapılan araştırmalar sırasında asker, doktor gibi bazı meslek gruplarında narsist kişilik bozukluğunun daha yaygın olduğu ifade edilir.
Narsist Bireylerin İlişkilerdeki Davranış Paternleri
Narsist bireylerde farklı davranış biçimleri söz konusudur. Aşırı özgüvenli bir yapıya sahip olan narsistlerin yanı sıra savunmasız narsist olarak adlandırılan kişiler de vardır. “Narsistlik Çeşitleri Nelerdir?” diye merak edenler böyle farklı bir tür olduğunu da bilmelidir. Savunmasız narsistler başkalarını daha fazla ön plana alır. Öyle ki başkalarının kendileri hakkında olumlu bir kanı edinmeleri için yapmayacakları şey yoktur. Bu kişilerin özgüvenleri daha düşüktür. Kendilerini her zaman ilgiye muhtaç ve güvensiz hissederler. Hissettikleri duygular nedeniyle günlük hayatta ve iş hayatında ciddi sıkıntılar yaşayabilirler.
Narsistlik ve Çocukluk Dönemi: Nedenler ve Tetikleyiciler
Narsistliğin kökeni çocukluk yıllarına kadar uzanır. Özellikle ebeveyn tutumları, yetişkinlik döneminde ortaya çıkan narsist kişiliğin nedeni olabilir. Çocukluk dönemindeki şu durumlar nedeniyle narsist bir yetişkin ortaya çıkması mümkündür:
- Ebeveynlerin övgü ve yergide tutarsız davranması, aşırıya kaçması
- Çocukluk döneminde yaşanan çeşitli travmalar ya da istismar gibi nedenler
- Ailenin çocuğa karşı aşırı korumacı bir tutum sergilemesi
- Ebeveyn tarafından uygulanan psikolojik ve fiziksel şiddet de bu duruma neden olabilir.
Narsist Kişilik Bozukluğu İle İlişkili Riskler ve İlişki Dinamikleri
Narsist kişilik bozukluğu tedavisi ile bu psikolojik rahatsızlıktan kurtulmak mümkündür. Aksi takdirde daha ciddi sorunlar ortaya çıkabilir. Narsist bireylerde madde bağımlılığı problemi yaşanabilir. Ayrıca depresyon, borderline kişilik bozukluğu da ortaya çıkabilecek sorunlar arasındadır.
Narsistik bozuklukların tedavi yöntemi olarak genellikle psikoterapi tercih edilir. İlaç tedavisi, narsist kişilik bozukluğunda yaygın değildir. Bilişsel davranışçı terapi, hastanın durumuna göre belirlenen süre boyunca uygulanır.
Kaynak:
- Rhodewalt, Frederick. “narcissism”. Encyclopedia Britannica, 8 May. 2024, https://www.britannica.com/science/narcissism. Accessed 17 May 2024.
- https://www.healthdirect.gov.au/narcissistic-personality-disorder-npd
Narcissistic Personality Disorder Statistics
By The Recovery Village | Editor Megan Hull
Medically Reviewed By Dr. Anna Pickering, PhD | Last Updated: May 08, 2023
Editorial Policy | Research Policy
