Gece İşemeleri (Enürezis Nokturna)
Sebepleri ve sıklığı; Gece işemeleri özellikle okul öncesi dönemde çok sık görülen bir olgudur. 3 yaş çocuklarının yaklaşık 1 gece yataklarını ıslatabiliyorken, bu rakam 5 yaşında ‘lere, 10 yaşında ‘lara ve 15 yaşında %3’lere kadar gerilemektedir. Bu kadar sık görülebilen bir durum olmasına rağmen anne ve babaları en çok endişelendiren konular arasındadır. Enürezis’in sebepleri arasında sayılabilecek etiyolojik faktörler uyku ağırlığı, mesane kapasitesinin azlığı, bazı gıda alerjileri, gelişimsel gecikmeler ve genetik faktörlerdir. Ailesinde hem anne hem babada enürezis olmuş çocukların w’sinde, sadece bir ebeyende olan çocukların B’sinde, ve hiçbir ebeveyninde enürezis olmayan çocukların ‘ inde enürezis görüldüğü bulunmuştur (Cohen, 1975).
Gece işemelerinin tanı alabilmesi için çocuğun 5 yaşını geçmiş olması, işeme davranışının uygunsuz yerlere(yatağa, kıyafetlere) ve 3 ay süreyle en az haftada 2 kez oluyor olması gerekir. İşeme tıbbi bir durumdan kaynaklanıyorsa ya da kullanılan bir ilaca bağlıysa enürezis tanısı almaz. Bu konuyla ilgili olarak psikolojik bir yardım almadan önce, durumun fizyolojik bir sebepten olup olmadığı araştırılmalı, fizyolojik bir sebebi olmadığı belirlendiği takdirde psikolojik yardım alınmalıdır. Gece işemeleri psikopatalojik bir rahatsızlık olarak görülmese de, ikincil olarak yarattığı duygusal ve davranışsal sorunlar ve çevresel tepkiler psikolojik rahatsızlıklara yol açabilir. Gece işemelerinin bir tür gelişimsel gerilik olduğu ve çocuğun bu durumu özgüveni zedelenmeden atlatması için ailenin destek olması gerektiği unutulmamalıdır.
Alt Islatma Tedavi Basamakları:
- Çocuğun ıslak ya da kuru kalktığına yönelik olarak tutulan bir takvim gereklidir. Çocuk her sabah uyandığında ıslak mı kuru mu kalktığını bu takvime işaretlemelidir. Kuru kalktığı sabahlar aile tarafından övülmeli ve pekiştirilmeli, ıslak kalktığında çalışmaya devam etmesi için cesaretlendirilmelidir.
- Çocuk gece uykusuna yatmadan önce tuvalete gitmelidir.
- Yatmadan önceki iki saat boyunca fazla sıvı alınımından kaçınılmalıdır.
- Çocuk için tuvalete ulaşmak kolaylaştırılmalı, çıkarılması kolay kıyafetler giydirilmelidir.
- Tedaviye başlanan çocuğa bez bağlanmamalıdır.
- Çocuk gece uyandırılarak tuvalete götürülmelidir. Gece uyandırılması ilk gece sabah uyanacağı saatten yaklaşık 5 saat önce olmalıdır. Bu şekilde 6 gece üst üste kuru kalabilen çocuk, 6 saat önce uyandırılmaya başlanır. Bu şekilde devam eden günlerde, birer saat azaltılarak gidilir ve en son uyanma saatinden 8 saat önce uyandırılır. 14 gece üst üste kuru kalkan çocuk artık uyandırılmaz.
Gece uyandırılmadan önce yatağını ıslatmışsa, üstünü kendisinin değişmesi ve ıslanan çarşafların değişimine yardımcı olması sağlanır.
Gece işemeleri gelişimsel bir problemdir. Davranışçı tedavilerle (gece yatmadan önce sıvı kısıtlaması yapılması, gece tuvalete kaldırılması, sabah kayıt tutulması ve gelişimin motive edilmesi) enürezis tanısı alan çocukların yaklaşık yarısında iyileşme görülür. İlaç tedavisi de seçenekler arasındadır. Davranışçı tedaviden yeterince fayda sağlanamadığı düşünülen çocuklarda, psikiyatrist değerlendirmesinden sonra gerek görülürse ilaç desteğine başvurulabilir.
Yatak alarmları da tedavi seçenekleri arasında yer alır. Çocuk altını ıslattığında çalan alarm, bir süre sonra mesane gerginliği ve uyanma arasındaki eşleşmenin sağlanmasına yol açarak, tedavi edici sonuç verir. Mesane gerildiğinde, zil çalmadan yani çocuk altını ıslatmadan önce uyanmaya başlar.
Unutulmamalıdır ki, gece işemeleri tedavisi olan bir bozukluktur, ancak çocuğun ruhunda bırakabileceği izler bozukluğun kendisinden daha yaralayıcı olabilir. Anne ve babaların bu dönemde destekleyici olmaları, sorunu çözmekte tehdit, aşağılama, utandırma gibi yöntemleri değil cesaretlendirme, pekiştirme ve takdir etme gibi yöntemleri kullanarak çocuğa güven vermeleri gereklidir.
