Çocuklarda Kardeş Kıskançlığı
Çocuklarda kardeş kıskançlığı, anneyi paylaşmak istememe durumundan kaynaklanır. İkinci kardeş, çocuğun yaşı çok küçükken geldiğinde ilk çocuk terk edilmiş gibi hissedebilir. İkinci çocuğun gelmesi, annenin ilgisinin yoğun şekilde kardeşe yönelmesine yol açar. Bu durumda ilk yani büyük çocuğun kardeşine karşı olumsuz duygular hissetmesine neden olabilir.
Kıskançlık ne demek?
Kıskançlığın birden çok türü bulunur. Kardeş kıskançlığı ise ilk çocuğun, yeni gelen kardeşe karşı duyduğu huzursuzluk, anneyi paylaşamama hissidir.
Kardeş Kıskançlığının Nedenleri Nelerdir?
Kardeş rekabeti, özellikle küçük yaşta abi ve abla olan çocuklar için ortaya çıkan bir durumdur. Annesini kardeşiyle paylaşmak zorunda olan birçok çocuk, bu durumu yaşar. Kardeş kıskançlığı nedenleri arasında şu önemli maddeler yer alır:
- İlk çocuğa yeterince zaman ayırmamak,
- Kardeşler arasında çok az yaş farkı olması,
- Ailenin ilgisinin bir anda küçük kardeşe kayması,
- Ailenin yeterli eğitim seviyesine sahip olmaması gibi durumlar yer alır.
Bu nedenlerle çocuk artık kendisinin yeterince sevilmediğini düşünerek üzülebilir. Üzüntüsünü öfke olarak dışarı vurabilir. Bu durumda siz bir ebeveyn olarak sabrınızı korumalı ve onu anladığınızı hissettirmelisiniz.
Kardeş Kıskançlığının Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
Çocuklarda kıskançlık belirtileri, kolaylıkla fark edilebilen bazı davranış kalıplarıyla kendini gösterir. Burada dikkat etmeniz gereken belirtiler arasında, kardeşler arası rekabet en başta gelir. Bunun yanında kardeş kıskançlığının belirtileri arasında şunlar yer alır:
- Çocuğun kardeşine karşı onu sevmediğini söylemesi,
- Kardeşiyle ilgilendiğinizde huzursuzluk yapması,
- Çocuğun kardeşine karşı sözel ve fiziksel şiddet eğiliminde bulunması,
- Daha önceden yapmadığı yaramazlıkları yapması,
- Eşyalara zarar vermeye başlaması,
- Bazen kendine zarar verebilecek şeyler yapması vb. durumlarda kardeş kıskançlığını düşünmek gerekir.
Çocukların, kardeş kıskançlığı normal bir durumdur. Bu davranışına karşı anlayışlı yaklaşarak, onunla sık sık konuşabilirsiniz. Küçük çocuğa, büyük kardeşin yanında abartılı sevgi gösterilerinden kaçınarak kıskançlığı tetiklememeye özen göstermelisiniz.
Kardeş Kıskançlığına Ebeveynlerin Yaklaşımı Nasıl Olmalı?
Bebekler, tamamen anneye bağımlı olduğu için doğdukları ilk andan itibaren bencil bir yapıya sahiptir. İlerleyen yaşla birlikte çocuklarda duygusal gelişim şeması şekillenerek bu bencillik yavaş yavaş azalmaya başlar. Çocuk, öncelikle kendi ihtiyaçlarına odaklı olduğu için bu bencilliği bilinçsiz şekilde gösterir. Anneyi tuvalete gideceği zaman bile yalnız bırakmak istemez.
Çocuklar, annelerinin sadece kendileriyle vakit geçirmesini ister. Yan odaya gittiklerinde bile korkuya kapılarak ağlamaya başlarlar. İşte henüz yaşı 2-3 olan bir çocuğun anneye ihtiyaç duyduğu bu dönemde bir de kardeş sahibi olması onu korkutabilir. Bu durumda ebeveyn-çocuk ilişkisi son derece hassas bir dengede kurulmalıdır. Çocuğunuza artık abla ya da abi olduğunu, bu durumun onu sevmenize engel olmadığını anlatmalısınız. Kardeşinin ilerleyen yaşlarda kendisine arkadaş olacağını, iki kardeşi de eşit derecede sevdiğinizi belirtebilirsiniz.
Kardeş kıskançlığına ebeveyn yaklaşımı, anlayışlı ve çocuğun duygularını anlamaya yönelik olmalıdır. Burada çocuk kendini ifade ederken onu dinleyip anladığınızı hissettirmeniz önemlidir. Bu sayede kardeşinin onun için bir tehlike oluşturmadığını anlatabilirsiniz. İletişim ve çocuk kıskançlığı alanındaki dengeyi böylece kurarak kardeşlerin zamanla birbirine alışmasını sağlayabilirsiniz.
Kardeş Kıskançlığını Azaltmak İçin Etkili Yöntemler
Kardeş kıskançlığını azaltmanın en etkili yolu, henüz hamileyken çocuğu bir kardeşi olacağı fikrine alıştırmaktır. Ebeveyn tutumları, çocuğun kardeşi olacağı fikrine ısınmasına büyük rol oynar. Bu noktada aile içi iletişim kurmak, ona kardeşiyle ilerleyen süreçte yapabileceği şeyleri anlatmak etkili bir yol olabilir. Kardeşi doğduğu andan itibaren büyük çocuğa onu göstererek aralarında bir bağ kurmaya çalışabilirsiniz. Kardeşler arasında sağlıklı ilişki kurmak için her ikisini de çok sevdiğinizi, ailenizin büyüdüğünü söyleyebilirsiniz.
Çocuklarda Kardeş Kıskançlığının Sosyal İlişkilerine Etkisi
Çocukların sosyal ilişkileri de kardeş kıskançlığından etkilenen bir alandır. Anlayışlı ebeveyn tutumu sayesinde hem aile içinde hem de sosyal ilişkilerde yaşanan zorlukları aşabilirsiniz. Okula giden çocuklarda kardeş kıskançlığı bazen okula gitmek istememe, gün içinde sürekli huzursuz olma hali şeklinde kendini gösterebilir. Okul öncesi ve okul çağı çocuklarda fark etmeksizin bazen yeni gelen kardeş, büyük çocukta kaygı yaratır. Bu da onun dış çevreyle olan iletişimini etkileyebilir.
Kardeş Kıskançlığını Yönetmede İletişimin Rolü
Kardeşler arası rekabet, bazen yaşlar ilerledikten hatta iki yetişkin insan olduktan sonra da devam eden bir durumdur. Kardeş kıskançlığını tetikleyen, rekabet yaratan bir aile içi iletişim söz konusu olduğunda bu durum ilerleyen yaşlarda da ara ara problem yaratabilir. Aile içinde kardeşlerin kıyaslanması, yaşanacak rekabeti artırır.
Küçüklükte yaşanan kardeş kıskançlığı, ailenin etkili iletişimi sayesinde zamanla ortadan kalkabilir. Her çocuk kardeşi olduğunda artık ailesinin eskisi gibi sadece kendisiyle ilgilenmediğini fark eder. Yeni kardeşten sonra hayatının eskisi gibi olmadığını anlar. Bu da onda rahatsızlık yaratabilir.
Çocukla görüşerek hem kendisinin hem de kardeşinin aileniz için çok değerli olduğunu anlatmalısınız. Çocuklar, onlarla samimi bir şekilde konuştuğunda sizi anlarlar ve kaygıları ortadan kaybolabilir. Bu iletişim şekli kardeşler arasında sağlıklı ilişki kurulmasına yardımcı olur.
Çocuklarda kardeş kıskançlığını azaltmanın yollarından bir tanesi de ona kendi hislerinizden bahsetmenizdir. Kardeşinin, kendi işlerini kendisinin yapamayacağı kadar küçük olduğunu, size ihtiyacı olduğunu anlatabilirsiniz. Hatta bazen sizin ne kadar yorulduğunuzu da ifade ederek onunla duygu paylaşımı yapabilirsiniz.
Ebeveyn Tutumlarının Kardeş Kıskançlığı Üzerindeki Etkileri
Kardeş kıskançlığının her yaşta farklı şekillerde ortaya çıktığını görebilirsiniz. Her yaşın kendine göre ihtiyaçları farklıdır. 2 yaşındaki çocuğun kardeş psikolojisini anlaması çok da mümkün değildir. Çocuğun henüz kendisinin bakıma ihtiyaç duyduğu bir dönemde kardeşi olmasını tam anlayamaz. 2-6 yaş arası dönem kardeş kıskançlığının yoğun şekilde yaşandığı dönemdir.
3 yaşındaki çocuğun kardeş psikolojisini anlaması da zordur. Bu dönemde çocuk hırçınlaşabilir, kendini bedeniyle göstermek ister. Kendinden rol çalan başka minik birinin olması bazen onun için tahammülü zor bir durum olabilir. 3 yaş kardeş kıskançlığı, şiddete varan bir boyuta ulaşmadığı sürece aile içinde çocuğa alan tanıyarak ve onunla da zaman geçirerek atlatabileceğiniz bir durumdur.
4 yaşındaki çocuğun kardeş psikolojisi ve 5 yaşındaki çocuğun kardeş kıskançlığı da benzer şekillerde kendini gösterir. Çocuklar 6 yaşına kadar bu kıskançlık davranışını azaltarak da olsa devam ettirebilirler. Zamanla kardeşiyle arkadaş olmaya başladığında bu durum biraz değişmeye başlayabilir. Büyük kardeş kıskançlığı, kardeşi olan çocuklarda farklı yaş gruplarında ortaya çıkan doğal bir durumdur.
İkinci çocuğa karar verdiğinizde bunu çocuğunuzla paylaşarak ona yeni bir kardeş geleceğini anlatabilirsiniz. Çocuk ilk başta bu durumu sevmiş gibi görünebilir. Bir süre sonra kardeş istemediğini söyleyebilir. Bu durum, çocuk için değişken olabilir. İkinci bir çocuk sahibi olmanın kararını siz vermelisiniz. Abla ya da abi olacak çocuğa nasıl bir sürecin sizi beklediğini ufak ufak anlatabilirsiniz. Büyüklerde kardeş kıskançlığı tamamen ortadan kalkmasa da anne ve baba tutumu, onun şiddetini etkileyebilir.
Kardeş Kıskançlığı Sorununda Ne Zaman Uzmana başvurulmalı?
Kardeş kıskançlığı, şiddetli bir boyuta ulaşırsa o zaman uzmana başvurmanız gerektiğini anlamalısınız. Çocuk psikolojisi üzerinde uzmanlaşmış, bir terapist size bu konuda çocukla doğru iletişim konusunda destek olabilir.
Çocuğun duygusal farkındalığını ve zekâsını geliştirme noktasında yapabileceklerinizi öğrenerek onu daha sakin bir ruh haline taşıyabilirsiniz. Zamanla empati kurma yeteneği geliştirmesi için onunla duygularınızı bol bol paylaşabilirsiniz.
Davranış yönetimi konusunda kesin olmalısınız. Çocuğun yaptığı zararlı davranışı engellerken ona kızmamaya özen göstermelisiniz. Kızıp tepki verdiğinizde büyük çocuğun kıskançlık davranışını pekiştirirsiniz.
Kardeşiyle arasına ona zarar veremeyeceği bir mesafe koyabilirsiniz. Bazen de sizin gözetiminizde iki kardeşin zaman geçirmesine izin verebilirsiniz. Çocuğunuz, kardeşine fiziksel bir şiddet uygulamadığı sürece kardeşiyle olan iletişime müdahale etmemelisiniz. Çocuğunuzun kardeşine ya da kendine zarar vermeye başladıysa uzman desteği almayı ihmal etmemelisiniz.
