Çocuklarda Çalma Davranışı Neden Olur?
Çocuklarda çalma davranışı birçok nedenle ortaya çıkabilir. Bu, genellikle onların psikolojik durumlarıyla ve aile yapılarıyla yakından ilişkilidir. Çocukların davranışları yaş gruplarına göre de farklı şekillerde değerlendirilmelidir. 2 yaş ve öncesinde çocukların her şeyi alıp kendilerinin kabul etme isteği, hırsızlık olarak kabul edilmez. Bu, henüz onların tüm dünyanın kendine hizmet etmek için var olduğunu düşündüğü bir yaş aralığıdır. Küçük bebekler, henüz dünyayı algılamaya çalışırken sadece kendilerini önemserler. Ebeveyn bakımına muhtaç oldukları dönemde kendi oyuncaklarını kimseyle paylaşmak istemezler.
Başkalarının oyuncaklarını da kendilerininmiş gibi görebilirler. 3-4 yaş grubundan sonra çocukların kendisinin gibi alıp getirdiği bazı oyuncakları, eşyaları artık ciddiye almaya başlayabilirsiniz. Bu yaş grubu için de henüz kleptomani riski söz konusu değildir. Ebeveynlerin artık yavaş yavaş hatta daha öncesinde de çocuklarına başkalarının eşyalarını ve paralarını izinsiz almamaları gerektiğini söylemeleri önemlidir.
Küçük yaştan itibaren çocuğun başka birinin eşyasını, küçük bir şekeri ya da sakızı almak istediğinde bunun için izin istemesi gerektiğini öğrenmesi önemlidir. Biraz daha büyüdükten sonra marketten, bakkaldan ve bir mağazadan almak istediği şeyler için para vermesi gerektiğini ona öğretmelisiniz.
Çalma alışkanlıkları bir tek ona alışverişte para vermesi gerektiğini öğretmediğiniz için gerçekleşmez. Çocuklarda hırsızlık psikolojisi, birçok nedene bağlı olarak gelişebilir. Bunun en temel sebebi, çocuğun bir şeyi izinsiz alıp alamayacağı düşüncesini geliştirmemiş olmasıdır. Çocuk kleptomani davranışının nedenlerinden birincisi bu konuda gerekli eğitimi almamış olmasıdır. Bunun dışında çocukların hırsızlık yapma nedenleri arasında evde çok sıkı bir eğitim sistemi olması da yer alabilir.
Para eğitimi konusunda çocuk çok fazla gevşek bırakılmış olabilir. Yeterince harçlık verilmediği için çocuklarda çalma dürtüsü ortaya çıkabilir. Bu davranışlar fark edildiği andan itibaren çocuk için bir psikolojik destek alınması gerekir. Çocuğun yaşı küçükse bu davranışlar henüz ceza gerektirmeyebilir. 15-18 yaş aralığında hatta 11-15 yaş aralığındaki çocuklar için gerekli psikolojik değerlendirmeler sonucunda ceza alması gerektiğine karar verilebilir. Bu nedenle çocuklarınızın eve getirdiği kendine ait olmayan eşyalar söz konusu olduğunda bunu nereden aldığını sormalı ve almaması gerektiği yönünde uyarılarda bulunmalısınız. Gerçekleştirdiği bu davranışı fark ettiğiniz anda ondan kurtulması için gerekli desteği almasını sağlamalısınız.
Çalma Davranışı Kaç Yaşına Kadar Normal Kabul Edilmektedir?
Çocuklarda çalma davranışının en fazla olduğu yaş aralığı 5-8 arasıdır. Kleptomani başlangıcındayken bu davranış fark edilirse yerleşmeden çocuk gerekli yönlendirmelerle davranıştan vazgeçebilir. Evde herkesin sahip olduğu eşyalar çocuğa tanıtılabilir. Bu senin ayakkabın bu benimkisi bu da anneninkisi, bu senin diş fırçan bu da kardeşinin gibi aidiyet tanımı yapılarak çocuğun başkasının eşyalarını izinsiz almaması gerektiği vurgulanabilir.
Para ve diğer eşyaların kendisine verilmediği takdirde onları almaması gerektiğini çocuğunuza öğretmelisiniz. Bakkala ya da markete gönderdiğinizde para üstünü getirip size vermesi gerektiğini belirtmelisiniz. Çocuklarda çalma dönemi, olarak görülen 5-8 yaş arasında bu davranışlar normal karşılansa da yeterli eğitimi ihmal etmemelisiniz. Bu yaş aralığından sonra devam eden davranışlar için çocuklarda kleptomani tedavisi planlanmalıdır. Tedavi edilmediğinde bu davranış yetişkinlikte de devam eder. 8 yaşından sonra da devam eden davranışlar, çocuklarda çalma davranışına dair dürtüsel karşı koyamama durumunu akla getirebilir.
Ailesinin maddi durumu iyi olmasına rağmen bu davranışı gerçekleştiren çocuklarda çalma ve ebeveyn etkisi üzerine eğilmek gerekebilir. Ebeveynler, sahiplik duygusunu önemsemiyorsa çocuklarda da bu yönde bir istek meydana gelmez. Çocukların hırsızlık davranışını görmezden gelen ebeveynler, bu davranışı dolaylı olarak pekiştirirler. Bu eylemin kötü bir şey olduğunu ve toplumda yasaklandığını, cezaya tabi olduğunu bilmeyen çocuklar, çalmayı normal kabul eder. Çocuk psikolojisinde çalma eylemi, ona öğretilen değerlerle yakından bağlantılıdır. Unutmamanız gerekir ki çocuklar ebeveynlerini rol model alırlar. Bu konuda siz yeterince hassas değilseniz başkasının eşyalarını izinsiz almakta sakınca görmüyorsanız çocuğunuz da aynı davranış kalıbını geliştirir.
Çocuk Kleptomani Kaç Yaşında Başlar?
3-6 yaş aralığında kreş ve okul öncesi döneminde başlayan bazı eşyaları eve götürme davranışı doğrudan kleptomaniyle ilişkilendirilmeyebilir. 6 ve daha sonraki yaşlarda devam eden çocuklarda çalma davranışı, bu durumun kleptomaniye doğru ilerlediğini gösterir. Yerleşen çalma alışkanlığı, çocuklar ve dürtü kontrolü çatısı altında değerlendirilmesi gereken önemli bir konudur. Çocuklar yetişkinlere oranla dürtülerini kontrol etmekte daha zorlanırlar.
Çocuklarda çalma yaş sınırını kesin olarak belirlemek zor 6 yaş üstündekiler için çalma davranışı artık tehlikeli bir hal almaya başlamıştır. 6 yaş çocuğunda çalma eğilimi görüyorsanız, ona aldığı eşyaların kendine ait olmadığını ve sahibine vermesi gerektiğini söylemelisiniz. Çocuk o eşyayı geri vermesine rağmen başkalarını çalmaya devam ediyorsa bu durumda bir dürtü kontrol bozukluğu olduğunu düşünebilirsiniz.
Kleptomani belirtileri çocuklarda kendisine ait olmayan eşyaları alma dürtüsüne hakim olamama sonucunda ortaya çıkan bir hırsızlık eğilimidir. Bu bazen herhangi bir eşyayı alıp eve getirmek, bazen bir miktar para çalmak şeklinde kendini gösterebilir. Bu durumun birden çok nedeni olabilir. Çocuklarda çalma alışkanlığının sebepleri genel olarak şu şekilde listelenir:
- Çocuğun kendisine ve başkalarına ait olan şeyler konusunda kesin bir eğitime tabi tutulmaması,
- Evde para konusunda yeterli eğitimin verilmemesi,
- Çocuğa ihtiyacından daha az harçlık verilmesi,
- Başkasına ait olan şeyleri almaması gerektiği konusunda kesin bir eğitimden geçmemesi,
- Annesinin ve babasının da başkalarının eşyaları hakkında yeterli hassasiyeti göstermemesi,
- Evde çok katı bir eğitim sisteminin olması,
- Çocuğa olması gerekenden daha fazla para verilmesi ve istediği her şeye sahip olabileceği fikrinin desteklenmesi gibi çeşitli durumlar kleptomaniye yol açabilir.
Çocuklarda çalma davranışının çevrenin ve ailenin tepkisinden kaynaklı çeşitli ruhsal etkileri de söz konusudur. Bu durumda çocuğun çalma davranışı tespit edildiğinde ona karşı sergilenmemesi gereken bazı davranışlar vardır. Onlar şu şekilde listelenebilir:
- Çocuğu paniğe sürükleyecek sözler,
- Onu aşağılayıcı ve hareket edici ifadeler,
- Şiddete başvurulması,
- Ebeveynin bu konuda çocuğu için konuyu çözeceğini söylemesi ve onu sorumluluk almaktan uzaklaştırması,
- Konunun göz ardı edilmesi vb.
Yukarıdaki yaklaşımlar, davranışı daha da şiddetlendirebilecek sonuçlara yol açabilir. Bunun yerine anlayışlı ve çözümcü bir tutum benimsenmesi gerekir. Hele ki her şeyi çocuğu yerine halleden ebeveyn davranışı çocukların her zaman sorumluluk almaktan kaçan kişiler olmasına yol açar. Yetişkinliklerinde bile çocuksu eğilimler sergilemelerine sebep olur.
6 Yaşındaki Çocuk Neden Hırsızlık Yapar?
6 yaşındayken çocuklar, henüz okula yeni başlamıştır ve birçok açıdan sosyal hayata adapte olmaya çalışır. Bu dönemde onlara yanlışı ve doğruyu ayırt etmesi için rehberlik edecek bir ebeveyne ihtiyaç duyarlar. Rol model olarak aldığı kişilerin davranış biçimleri çocuklar üzerinde etkilidir. Hem ailede hem de okulda çocuklar bu konuda gerekli eğitimi alarak doğru davranış kalıbını öğrenebilirler.
Doğru davranış kalıbını geliştiremeyen çocuklar içinse okula adaptasyon süreci sandığınızdan daha büyük sıkıntılara yol açabilir. Hırsızlık eğilimi çocuklarda arkadaşları arasında dışlanmaya, etiketlenmeye sebep olabilir. Öğretmen sınıfta kleptomani davranışı olan çocuğu tespit ettiğinde bunu arkadaşlarına fark ettirmeden çözmeye çalışmalıdır. Çocuk hırsızlık yaptığında problemin çözümü için öncelikle aileyle görüşülmesi gerekir. Karşılıklı görüşmelerle çocuğun ruh hali anlaşılmaya çalışılmalıdır. Rehber öğretmen ve pedagog yardımıyla çalma dürtüsünü besleyen psikolojik problem tespit edilmelidir. Sonrasında terapi gibi kleptomani tedavi yöntemleri devreye sokulabilir.
Çocuğa kızmak yerine, onu anlamaya çalışmak ve çalma dürtüsünü yenmesi için ona yardımcı olmak, bu konuyu aşmada etkili bir yaklaşımdır. Çocuklarda çalma eğilimini önlemek için bu dürtünün onda uyandırdığı his anlaşılmalıdır. Bu hissin hangi psikolojik altyapıdan kaynaklandığı tespit edildiğinde çocuğun eksikliğini duyduğu şeye karşılık başka bir hobiye yönlenmesi ve sosyalleşmesi sağlanabilir. Değersizlik duygusundan dolayı çalma eğilimi gerçekleşmişse kendini sevmesi için belli bir farkındalık geliştirilmeye çalışılır. Bu noktada ailenin de desteği istenir.
Çocuklarda dürtüsel davranışlar, farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bu dürtülerin kaynağı saptandığında çocuğun zorlandığı konularda yardım alması daha kolay bir hale gelebilir. Ailenin zorlandığı noktada devreye çocuk psikolojisi konusunda uzmanlaşmış terapistler girer. Çocuklarda çalma davranışının nedenleri, ailevi yapıya, çocuğun psikolojisine ve içinde bulunduğu şartlara göre değişebilir. Bu durumun doğru şekilde saptanması ve çocuğun zorlandığı konularda gerekli desteği alması, sorunun çözümünde faydalı olabilir. Her çocuğun gelişimi birbirinden farklı olduğu için iyileşme süreci çocuktan çocuğa değişiklik gösterebilir.
Çalma Hastalığından Nasıl Kurtulursunuz?
Çalmak, bir şeye en kısa yoldan sahip olma dürtüsüyle ilgilidir. Bir kaleme sahip olmak isteyen çocuk o an yanında yeterli para yoksa onu kırtasiyeden ya da arkadaşının kalemliğinden alabilir. Bunu her çocuk bu kadar basit bir şekilde yapamaz. Çocuğun diğer kişilerin eşyalarına ve sahiplik duygusuna yaklaşımı onun bu davranışı üzerinde etkilidir.
Çocuklar bir şeye karar verirken kendisine öğretilen değerler kapsamında hareket ederler. Özellikle de artık belli şeyleri kavrayabilecek yaşa gelmişlerse çocuklar, hırsızlık eğilimleri gibi çeşitli davranış biçimlerinin iyi ya da kötü olduğuna karar verebilirler. Bu da küçük yaştan itibaren aileden aldıkları terbiye, görgü ve saygı kavramlarıyla ilişkilidir.
Çalma davranışı çocuk gelişiminde çeşitli yönlerden incelenebilecek bir eğilimdir. Çocuğun para konusunda yeterince eğitilmemiş olması, her şeye sahip olmaya hakkı olduğunu düşünmesi ya da çok fazla baskılanması gibi nedenler çalma alışkanlığını ortaya çıkarabilir. Çocuklarda çalma alışkanlıklarını düzeltmek için önce bu davranışı hangi nedenle gerçekleştirdiğini anlamak gerekir. Anlama aşamasından sonra çocuklarda hırsızlık eğilimlerini düzeltmek amacıyla aile desteği ve terapi süreci başlar.
Çocuklarda çalma davranışı ve ebeveyn rehberliği, doğru iletişimle istenen şekilde sonuçlanabilir. Kleptomani tedavi süreci, doğru şekilde planlanması gereken hassas bir konudur. Fark edildiğinde tedavi edilmeyen her psikolojik sorun ve suç davranışı yetişkinlikte daha büyük sorunlara yol açar. Bu durumu fark ettiğinizde en kısa sürede uzman desteği almayı ihmal etmemelisiniz. Bu davranıştan kurtulmak için psikoterapistin planladığı sürece uygun hareket etmelisiniz.
