Boşanma ve Çocuk
Boşanma, kuşkusuz, çocukların başına gelebilecek en sarsıcı olaylardan birisidir. Ancak, boşanmanın onların gelişimlerini ciddi bir biçimde etkileyecek olması birkaç unsura bağlı olarak gelişir. Bu unsurlardan ilki; çocuğun anne babası ile ilişkisinde meydana gelebilecek değişikliklerin neler olduğudur.
Boşanma Sonrası Çocuk Psikolojisi
Bir diğer ifadeyle;
Çocuğunuz
- Anne / babasını kaybetmiş mi olacak?
- Artık anne ya da babasını göremeyecek mi?
- Kiminle yaşayacak?
- Annesi ve / veya babası artık daha mı sinirli olacak?
- Yoksa annesi / babası istediği birçok şeye izin mi verecek artık, istediği birçok şeyi yapacak mı?
- Annesi ve babası bir daha konuşacak mı?
- Bir daha üçü bir araya gelebilecek mi?
Gibi birçok sorunun cevabına göre şekillenecektir.
Boşanma Sürecinin Çocuğa Etkileri
Bir diğer unsur da, çocuğun günlük hayatında meydana gelecek değişikliklerin neler olacağıdır. Örneğin; yaşadığı evi, gittiği okulu, eşyaları, bindiği servis, arkadaş çevresi vb. değişecek mi?
Boşanma muhakkak zarar verici bir durum olmak zorunda değildir. Önemli olan boşanma sürecinde siz ebeveynlerin çocuklarınıza daha fazla ilgi göstermeye devam edebilmeniz ve tutarlı yaklaşabilmenizdir. Siz ve çocuklarınızın diğer ebeveyni her zaman onların hayatında en önemli kişiler olacaksınız. Bu nedenle, onların başlarına gelebilecek en büyük felaket, anne ya da babasını hayatından yitirme / kaybetme duygusunu yaşamalarıdır.
Bir diğer ifadeyle, eşlerinizden boşanırken çocuklarınızdan da boşanmamayı başarmanız, çocuklarınızın örselenmelerini ve sorunlu çocuklar olarak büyümelerini engelleyecek en önemli adımınız olacaktır. Bir diğer ifadeyle, eşlerinizden boşanırken çocuklarınızdan da boşanmamayı başarmanız, çocuklarınızın örselenmelerini ve sorunlu çocuklar olarak büyümelerini engelleyecek en önemli adımınız olacaktır.
Boşanma sürecinde çocukları aile içi düzenin ve aile ilişkilerindeki bağlılığın (anne, baba, evcil hayvan)değişeceği kaygısı, terk edilme korkusu ve anne babasının birbirine düşman olacağı kaygısı strese iter. Buna bir de aile büyüklerinin ya da tanıdıkların diğer ebeveyn adına yapabilecekleri olumsuz söylem ya da suçlamalar eklenirse, çocuklarda örselenme dediğimiz kalıcı yıkımlar o zaman gelişmeye başlar.
Unutulmaması gereken önemli bir diğer konu da şudur: Bir çocuk anne / babasına atfedilen olumsuz ifadeyi / etiketlemeyi kendisi ile ilişkili olarak algılar. Bir başka ifadeyle, “ben değerli birisi olsaydım, benim annem / babam böyle birisi olmazdı” algısıyla özgüven düşüklüğü ve değersizlik duyguları kalıcı olarak oluşmaya başlar. Bunların sebep olabileceği hasarlar da çocuğunuzun hayatının her alanına yansıyacaktır.
Boşanan anne ve babanın yaşadıkları bu zor dönemi yönetebilme becerileri, çocuklarının yaşantılarındaki bu stres faktörleri ile baş etmelerini ve boşanmaya ilişkin değişikliklere uyum sağlamalarını kolaylaştıracaktır.
Boşanma sürecinde, yapmanız gerekenlerden bazıları :
- Boşanmayı çocuğunuzun bakış açısına yönelik anlatabilmek. Boşanmanın ne anlama geldiğini sizin boşanmanıza özgü koşulların içerisinde çocuğunuza aktarabilmeniz.
- Yaşlarına göre boşanmanın onları nasıl etkileyeceğini somutlaştırarak anlatabilmeniz (kiminle kalacak, nerede yaşayacak, okulu değişecek mi? vb).
- Diğer ebeveynle mutlu yaşamaya devam edeceğine inanmanız ve bu yönde diğer ebeveyni ve çocuğunuzu desteklemeniz.
- Diğer ebeveyne yönelik olumsuz sözler, ifadeler kullanmamanız.
- Çocuğunuzun önünde diğer ebeveyn ile olumsuz sözel veya davranışsal bir yaşantıda bulunmamanız.
- Çocuklarla ilgili konularda eski eşle işbirliği yapmanız.
- Çocuklarınızın her zaman ve her koşulda sevileceklerini ve en iyi şekilde bakılacaklarını ifade etmeniz ve bu yönde davranmayı sürdürmeniz.
- Bu konu ile ilgili çevrelerindeki güvendikleri diğer kişilerden ve uzmanlardan yardım istemeleri ve bu konuyu paylaşabilmeleri konusunda çocuklarınızı cesaretlendirmenizdir.
Boşanmaların çok kolay ifade edildiği günümüzde, anne-babalar kavgalar, inatlaşmalar, hukuki işlemler arasında çatışırken, boşanmanın duygusal yükü genellikle çocukların omuzlarına bırakılır. Boşanma kaçınılmazsa, çocuğunuzun da bu dönemde bir yardım alması, okul başarısı ve özgüveni etkilenmeden bu sürece adapte olması açısından önemlidir. Bunun öncesinde eşinizle birlikte çocuğunuza karşı sorumluluğunuzu yerine getirerek evliliğinizi bitirmeden önce sürdürmek için çaba gösterdiğinizden emin olmalısınız
Boşandıktan ve eşinizle evlerinizi ayırdıktan sonra, çocuğunuzun bu durumun sürekliliğine alışmasına izin vermeli ve tutarlı olmalısınız, eski eşinizin arada gelip gece kalmak istemesi gibi faktörler sizin kadar çocuğunuzun aklını daha da karıştırabilir. Sınırları öğrenme yaşındaki çocuğunuz için bunun da öğrenilmesi gereken bir sınır olduğunu düşünerek kararlı davranmanız beklenir, “babam neden bizimle birlikte değil”, “babamı seviyor musun” gibi sorulara hazırlıklı olmanız ve bunlara gözyaşları içinde cevap vermemeniz önemlidir. Soyut düşünce dönemine henüz geçmemiş 0-5 yaş arasındaki çocuklar, anne ya da babasının evin dışında olmasıyla, hiç olmaması arasındaki farkı ayırt edemeyebilir, bu nedenle ondan uzaktayken de iyi olduğunu sık sık duymak veya görmek isteyebilir.
Çocuğunuzun eski eşinizle görüşme saatlerinin değişmesi, ertelenmesi, iptal edilmesi gibi durumlar bu sürece adapte olmasını zorlaştırabilir. Yoğun bir belirsizlik yaşadığı ve düzeninin değiştiği bu dönemde ona belirlilik arz eden yaşantılar sunmanız kendini güvende hissetmesine yardımcı olur.
Karşı tarafın yeniden bir araya gelmeye veya nafaka ödememeye yönelik suçlayıcı, tehdit edici, kışkırtıcı tutumlarını tepki vermeyerek azaltabilirsiniz. Çocuğunuzun birinizin olgun davrandığını, diğerini suçlamadığını görmeye ihtiyacı vardır. Çocuğunuza hayatınıza devam ettiğinizi gösterirseniz o da hayatına devam etmek için güç bulur. Ancak odak noktanız sürekli eski eşinizin kiminle olduğu çocuğunuza ne kadar az vakit ayırdığı ve çocuğu kullanarak sizi cezalandırdığı yönünde olursa oğlunuz-kızınız da aynı şeyi yapacak ve sizi bir araya getirme isteğinden yavaş yavaş vazgeçmek yerine bunu takıntı haline getirecektir.
Boşandıktan sonra kurduğunuz yeni ilişkiler, sağlam bir temele oturmadan her tanıştığınız kişiyi “bakalım çocuğuma nasıl yaklaşıyor” diyerek çocuğunuzla tanıştırmanız doğru değildir. Çocuklar çok çabuk bağlanırlar ve babanın dışında bir erkekle tanışıp kendini ona yakın hissettikleri için suçluluk duyabilirler. Bu nedenle ilişkinizde önce bir çift olarak nasıl hissettiğinizi sınamanız ve ikili ilişkinize güvendikten sonra oğlunuz veya kızınızı bu ilişkiye katmanız daha doğrudur.
Çocuklar gördükleri ilgiyi somut olarak da duymak isterler. Ve olaylar arasındaki boşlukları kendi hayal güçleriyle doldurmayı severler, bu nedenle farkında olmadan ilgisiz davranmanız olayların kendi yüzünden kaynaklandığını düşündürebilir. Ona olan sevginizi sık sık ifade etmeniz, özgüvenini güçlendirecektir.
