Mükemmeliyetçilik, genel olarak, mükemmel olma ve mükemmel olarak algılanma ihtiyacı
hissetme ve mükemmelliğe ulaşmanın mümkün olduğuna inanma olarak tanımlanır.
Mükemmelliyetçilik, başarı şansınızı artıran olumlu bir özellikmiş gibi algılansa da, bireyin
yaşamını oldukça olumsuz etkileyen pek çok düşünce, duygu ve davranışa neden
olabilmektedir. Mükemmelliyetçilik, elinizden gelenin en iyisini yapmak için çabalamak
anlamına gelmez, aksine mükemmelliyetçi kişiler çok daha fazla strese maruz kalıp, çok
daha az başarı elde etmektedirler.
Şimdi, mükemmelliyetçi bireylerin genel özelliklerini inceleyelim.
● Ya hep ya hiç şeklinde düşünme: Mükemmelliyetçi kişiler, yaptıkları eylemlerde ve
sahip oldukları özelliklerde ‘’mükemmel’’ olmayı beklerler ve ‘’mükemmelin biraz
aşağısı’’ onlar için katlanılamaz bir başarısızlık anlamına gelir.
● Yoğun eleştirel düşünme: Mükemmeliyetçi kişiler kendilerine ve diğerlerine karşı
oldukça eleştireldir. Bu kişiler, kendilerinde veya çevrelerinde hata, kusur ya da
eksiklik arama eğilimi içerisindedirler.
● Korku ile hareket etme: Kendileriyle ilgili rasyonel beklentileri olanların aksine
mükemmelliyetçi kişiler, hedefe doğru attıkları adımlardan mutlu olmak yerine, hedefe
ulaşamayacak olma ihtimalinin yarattığı korku ile hareket ederler. Bu da, genellikle
stres ve kaygıyı artıran bir durumdur.
● Gerçekdışı standartlar: Mükemmelliyetçi kişiler, kendilerinden ve çevrelerinden
beklentilerini oluştururken ulaşılması zor, oldukça yüksek standartlar belirlerler.
● Sonuçlara odaklanma: Mükemmelliyetçi kişiler, hedefe giden süreçten keyif almak
yerine sadece sonuçlara odaklanma eğilimindedir.
● Erteleme davranışı: Mükemmelliyetçi kişilerin en belirgin özelliklerinden biri de
erteleme davranışıdır. Yapacakları bir işin veya yerine getirmeleri gereken bir görevin
‘’tam anlamıyla mükemmel’’ olmayacağını düşündüklerinde, ‘’mükemmel
yapabileceklerine inandıkları başka bir zamana’’ ertelerler. Yani, en iyisini yapmak
isterken, hiçbir şey yapamayabilirler ya da son dakikaya kadar hazır hissetmeyi
bekleyebilirler.
Peki, Mükemmelliyetçiliğin nedenleri nelerdir? Mükemmelliyetçilik, psikoloji litertüründe;
güvensiz bağlanma, eleştirel ve yüksek standartlara sahip ebeveynler, düşük benlik saygısı,
anksiyete bozuklukları ve obsesif kompulsif bozukluklar ile ilişkilendirilmektedir.
Mükemmelliyetçiliğe dair bazı örnekler vermek gerekirse;
– Birkaç cümlelik mail için yarım saatini harcamak
– Bir sınavda birkaç puan düşük almanın felaket olarak değerlendirilmesi
– Çevresindeki kişilerin başarılarından mutsuz olmak
– Mükemmel yapamayacağını bildiğin bir işten sürekli olarak kaçınmak ya da o işe
başlamayı ertelemek
Kendinizde mükemmelliyetçi olduğunuzu düşündüren özellikler ve davranışlar
gözlemliyorsanız, umutsuzluğa kapılmayın. Bunun farkına varmış olmanız, üstesinden
gelebilmenin ilk adımını attığınız anlamına gelir. Hayatınızın hangi alanlarında
mükemmelliyetçi eğilimlere sahip olduğunuzu belirlemek, bu alanlarda ne gibi değişiklikler
yapmanızın iyi olacağı üzerine düşünmek, bir profesyonelden yardım almak gibi pek çok
seçenek, yaşamakta olduğunuz bu zorluğu yönetmenizde size yardımcı olacaktır