Neden Travmadan Sonra Hayat, Öncesi Ve Sonrası Olarak İkiye Ayrılır?
Travmaya maruz kalmış kişiler o ana kadar çözüm üretme kapasitelerini zorlayan, daha önce hiç karşılaşmadıkları biçimde zorlandıkları, benliklerini sarsan bir durumla karşı karşıya kalmışlardır. Bu yüzden onlar için hayat, travma öncesi ve sonrası olarak ikiye ayrılır.
Ağır travma yaşamış kişilerin ((İşkence, ihmal, istismar, tecavüz vb) stres hormonu uzun zaman geçmesine rağmen salgılanmaya devam ederek normal düzeye dönmez. Normalde, stres hormonumuz tehlike anında savaş kaç tepkisini ateşlemek için fazlaca salgılanır ve sonra yine bizi homeostaz dediğimiz dengeye döndürür. TSSB olduğunda ise stres hormonu, tehlike geçse de salgılanmaya devam eder ve uyarılmışlık hali etkisini sürdürür. Bu durum yani stres hormonunun uzun süre salgılanması insanların ciddi sarsıntıdan çıkmasını engelleyerek kişinin bağışıklık sisteminin zayıflamasına, uykusuzluk, aşırı uyarılmışlık hali, odaklanamama, ani öfkelenmeler, günlük yaşama uyum sağlayamama gibi belirtilerle devam eder. Yaşanılan travma sonrası pek çok insan yeni seçenekleri denemek yerine bildikleri korkunun içine hapsolurlar.
Travmanın Biyolojisi Nasıldır?
Bir ses, bir gürültü veya bir kokunun tehdit olup olmadığına karar veren yer beynimizin amigdala kısmıdır. Amigdala, uyarıcıyı tehdit olarak algıladığında alarm durumuna geçer. Stres hormonları ateşlenir, kan basıncı kalp atışlarını hızlandırır ve oksijen alımını arttırır. Bedeni saliseler içinde savaş kaç tepkisine hazırlar ve eyleme geçer veya kişi eğer dehşete düşerse donakalır.
Yaşanılan travma sonrasında danışanlar neden bu olayı anlatmakta dile dökmekte zorlanırlar?
Çünkü beynin konuşma merkezi olan Broca alanına giden kan akışı kesilir tıpkı felçli hastalardaki gibi.Yani evet Travma, damar tıkanıklığına bağlı felçte görülene benzer biçimde yaşadıklarını bu şoka bağlı olarak anlatamayabilir. Çünkü anı, akıllarına yıllar sonra geldiğinde bile travmayı yaşadıkları anki beden duyumlarını hissederler. O anı içine hapsolmak, işte tüm bu beden duyumlarının içine hapsolmaktır. Kişi zorda olsa travmasını anlatmaya başlayabilse bile travmanın doğası gereği olumlu anılar gibi başlangıcı ortası sonu olan bir bütünlükle anlatamaz.
Peki EMDR Terapistleri olarak biz ne yaparız?
Travmanın bu işlenmeyen parçalarını başı, ortası sonu bütünlüklü şekilde anlamlandırmalarını sağlarız. Anının içinde ses, koku gibi bedensel duyumlar, kopuk kopuk görüntüler vardır ve bunlar travmanın işlemlenmeyen, anıdan bağımsız bedene hapsolmuş olan parçalarıdır. Danışanı tetikleyen beden duyumlarını tespit ederek göz hareketleriyle kontrollü biçimde duyarsızlaşmasını sağlarız. İşlenmemiş anılar günlük yaşamda travma anına benzer tepkiler uyandırır.Bu uyaranlar algılandığında flashback dediğimiz (istenmeyen şekilde anının aniden akla gelmesi) durumun ortaya çıkmasına ve kişinin o an her ne yapıyorsa onu yapamamasına, günlük işlere adapte olamamasına sebep olur. Yapılan EMDR yöntemi sonrasında kişiler anıya duyarsızlaştıkları için artık günlük yaşamlarına devam edebilir hale gelirler.
Travmadan ne kadar zaman sonra uzmana başvurmak gerekir?
EMDR ekolüne göre diğer ekollerin aksine 1 ay gibi bir süre geçmesine gerek yoktur yakın tarihli travma için de EMDR terapisi alınabilir. Bu şekilde biz, danışanın olayı anlamlandırmasına, verilen tepkilerin olağan tepkiler olduğunun fark edilmesine ve travma sürecinin sağlıklı atlatılmasına destek oluruz. Bu sağlıklı şekilde atlatmayı da şöyle örneklendirebilirim. Bazı travmalarda kişi, olayın gidişatını değiştiremediği için suçluluk duyar veya tepki veremediği için kendisine ya da başkalarına zarar vermek ister.İşte bu gibi durumlarda danışanın takıldığı yerlere bizler müdahale ederiz. Bu yüzden siz veya yakınınız travmaya maruz kaldıysa ve günlük yaşamına adapte olamadığı görülüyorsa mutlaka uzman yardımı alınması gerekir. Bu, büyük değişimi sağlayacaktır.
Uzman Bilgisi
Psk. Pelin KAYMAN
Klinik Psikolog
- Üniversite : Ufuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü (2017)
- Uzmanlık : Esenyurt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji(2020)
Yazıları
Çok Seviyorum! Bir O Kadar Da Nefret Ediyorum! “Ambivalans”
“Zaten sevilmeye değer değilim, değer verdiğim hiç kimse bana istediğim/beklediğim kadar değer vermedi. Asla tam sevildiğimi ait olduğum yerde olduğumu hissedemedim. Ne zaman ilişkimde değer versem karşı taraf hep suistimal etti. Sevdim, pes etmeden sevdim.
Ebeveyn Tutumlarının Bugünkü Yetişkinliğimize Etkileri
Yetişkin psikoloğu olarak karşılaştığım vakalardan hareketle söyleyebilirim ki; Çocukluğumuzdaki ebeveyn tutumlarının yetişkinlikte nelere mal olabileceği çok sorulan, önemsizleştirilen, fark edilse önemli değişimlere yol açabilecek bir konu.
Ruminasyonu Durdurun!
Ruminasyon : Olumsuz içerikli zihinsel uğraştır. Psikiyatride ruminasyon zihinsel geviş getirme olarak bilinir yani: Zihindeki olumsuz içerikli düşüncenin değişime uğramadan tekrarlayıcı ve katı biçimde dönüp durmasıdır. ‘’Bu olaylar hep beni bulur, neden bunu bana yaptı, ben bunu hak edecek neyaptım,’’ olayın nedeni üzerinde fazlaca kafa yormak, olayın oluşunun defalarca akla gelmesi, olayın oluşuyla ilgili kendini suçlayıcı düşünceler …
Neden Travmadan Sonra Hayat, Öncesi Ve Sonrası Olarak İkiye Ayrılır?
Travmaya maruz kalmış kişiler o ana kadar çözüm üretme kapasitelerini zorlayan, daha önce hiç karşılaşmadıkları biçimde zorlandıkları, benliklerini sarsan bir durumla karşı karşıya kalmışlardır. Bu yüzden onlar için hayat, travma öncesi ve sonrası olarak ikiye ayrılır. Ağır travma yaşamış kişilerin ((İşkence, ihmal, istismar, tecavüz vb) stres hormonu uzun zaman geçmesine rağmen salgılanmaya devam ederek normal …
Güncel Psikoloji Yayınlarımız
Trikotillomani Nedir?
Trikotillomani halk dilinde saç koparma hastalığı olarak bilinmektedir ve tanı kitaplarında obsesif kompulsif bozuklukları …
Psikoz Nedir?
Psikoz kelimesi Yunanca psyche(ruh, zihin) ve osis(anormal veya hastalıklı) kelimelerinin birleşmesiyle türetilmiş bir …
Şizotipal Kişilik Bozukluğu
Şizotipal kişilik bozukluğu tipik, karakteristik bir bozukluk mudur yoksa arada kalmış bir ifade midir?
Evlilikte Sağlıklı Tartışma
Evlilikte Sorun Çözme Yolları – Sağlıklı Tartışma Nasıl Olmalıdır? Evlilik iki farklı bireyin kişilik özelliklerinin, …
Duygusal İhmal’in Duygusu: Boşluk
Çocukluk döneminde bireylerin maruz kaldığı travmalar, kişilerin yaşamında derin izler bırakabilmektedir. Yaşanan …
Empati: Başkalarını Anlama Ve Empatik Bağlantı Kurma Sanatı
Empati kavramından Türk Dil Kurumu’nun web sitesinde duygudaşlık olarak kısaca bahsedilmektedir, psikolojiyle ilgili …
Maskeli Depresyon Nedir?
Maskeli depresyon, diğer adıyla gizli veya gülümseyen depresyon olarak da karşımıza çıkmaktadır. Maskeli depresyon, …
Kumar Bağımlılığı Ve Tedavisi
Kumar oynama bozukluğu kişinin bireysel, ailevi veya mesleki işlevselliğini bozacak şekilde kumar oynama davranışının …
Depresyon Nedir ve Depresyon Yaşayan Kişiyi Anlamak
Depresyon; bireylerin kendini mutsuz, karamsar, değersiz, suçlu ve umutsuz hissettiği psikiyatrik bir bozukluktur. Beraberinde …