Batıl İnançların Psikolojimize Etkileri

Batıl İnançların Psikolojimize Etkileri

Batıl İnançlar Nedir?

Batıl inançlar anlamsız gibi görünen, belirli bir din ile bağdaşmayan ancak kişilere psikolojik olarak yarar sağlayan, psikolojik ve sosyolojik ihtiyaçları tatmin eden ve neredeyse her kültürde farklı şekillerde bulunan, nesilden nesile aktarılan irrasyonel uygulamalardır. Türk Dil Kurumu’na göre batıl inanç; doğaüstü olaylara, gizli ve akıl dışı güçlere, kehanetlere aşırı derecede bağlı boş inanç olarak tanımlanmaktadır. 13 sayısının uğursuz olduğu, kara kedi görmenin uğursuzluk getireceği, dört yapraklı yonca bulmanın şans getireceği, tahtaya vurmanın tehlikelerden koruduğu, terliğin ters dönmesinin şanssızlık getireceği, ayna kırmanın uğursuz olduğu, uğurlu sayılar ve bunun gibi birçok inanış batıl inançtır.

Batıl İnançlar Nasıl Oluşmuştur?

İnsanoğlu eskiden doğa olayları karşısında kendisini çaresiz hissetmiş, doğayı anlamlandırma çabası ile batıl inançlara yönelmiştir ve içerisinde bulunduğumuz çağa kadar çeşitli batıl inançlar nesilden nesile aktarılmıştır. Batıl inançların aslında yanlış bir neden-sonuç ilişkisi sonucunda ortaya çıkan inançlar olduğu düşünülmektedir. Çeşitli batıl inanç davranışlarının uygulanması ile kişiler kendilerini şanslı hissetmiş, çeşitli tehlikelerden korunduklarını düşünmüş veya bir tehlikeyle karşılaşmışsa bu davranış pekişmiş ve yanlış bir neden-sonuç ilişkisi gelişmiştir.

Batıl İnançlar Psikolojimizi Nasıl Etkiliyor?

Boş ve anlamsız gibi görünen batıl inanışların ve uygulamalarının nesilden nesile aktarılmasının ve bu kadar yaygın olmasının önemli bir nedeni bulunmaktadır. Kişiler batıl inançların kendilerine psikolojik olarak yarar sağladığını düşünmekte, zor zamanlarında, çaresizlik hissettikleri durumlarda batıl inançlara başvurarak kendilerini rahatlatma arzusu içerisine girmektedir. Batıl inanç ve davranışlarının kişilerin psikolojilerine sağladığı olumlu katkıları bulunmaktadır ancak olumsuz yönlerinin de bulunabileceği bilinmektedir. Batıl inançlar kişilerin yaşam kalitesini bozuyor, günlük işlerini tamamlamasını engelliyor ise kişiler hayatlarının her anını batıl inançlara uygun davranışlar ile şekillendirmekte ise kişilerde aşırı endişe, takıntılı düşünceler ve çeşitli psikolojik rahatsızlıklara sebep olabileceği de bilinmektedir.

Kişilerin Batıl İnançlara Yönelme İhtiyacı Hissettiği Durumlar Nelerdir?

  • Kişilerin geleceği bilme ve belirsizlik hislerinin azalmasına dair arzusu

Kişiler geleceği bilmek, karşılarına çıkacak olaylara karşı kendilerini hazırlamak isterler. Psikolojik olarak gelecek kaygısı taşıyan kişiler belirsizlik hislerinin azalması ve başına gelecekleri bilme arzusu içindedirler. Bu his ve arzularla batıl inanç uygulamalarına başvuran kişiler bilinmez görünen gelecek hakkında bir fikir sahibi olabileceklerini düşünmektedir.

  • Kişilerin korku, stres ve çaresizlik gibi duygularını yönetme isteği

Batıl inançların daha çok korkulardan beslendiği düşünülmektedir. Kişiler korku ve stres anlarında kontrolünü kaybettiklerini veya tehlikelerle karşı karşıya kalacaklarını düşünerek batıl inanış davranışlarına yönelmekte ve kendilerini rahatlatmak istemektedirler. Gerçekçi çözümlerin işe yaramayacağını düşünen, bir sorun karşısında kendisini çaresiz hisseden kişiler farklı çözümler bulma isteğiyle batıl inanış ve davranışlardan yardım almaktadır.

  • Kişilerin kendilerini güvende hissetme ihtiyacı

Kişiler başlarına kötü bir şey gelmeyeceğine inanmak, hastalıklardan, zor durumlardan uzak kalacaklarına ve güvende olacaklarına inanmak istemektedirler. Kişiler batıl inançlar sayesinde psikolojik olarak rahatladıklarını ve güvende hissettiklerini düşünmektedir. Rusya’da üniversite öğrencileri arasında yapılan bir araştırmada öğrencilerin %86’sının batıl inanış uygulamalarına kendilerini güvende hissetmek için başvurduğu belirtilmektedir.

  • Kişilerin başarıları konusundaki hedefleri

Kişiler başarılı olmak, istedikleri okulda veya bölümde okumak, arzu ettikleri işte çalışmak, işlerinde ilerlemek, maddi kazançlarının artmasını isterler. Zaman zaman daha iyi bir gelecek için ve bu arzularının gerçekleşmesi için kişiler çeşitli batıl inançlara yönelerek başarılı olma isteklerini yerine getireceğini düşündükleri davranışlarda bulunmaktadır.

İçerisinde bulunduğumuz bilişim çağı yaşantımızın birçok yönünü değiştirmektedir. Ancak kişilerin geleceği bilme arzusunu, güvende hissetme ihtiyaçlarını, başarılı olma isteklerini, korku, çaresizlik duygularını yok edememektedir. Bu sebeple batıl inançlar modern çağda da varlığını sürdürmektedir. Spinoza’nın da söylediği gibi “İnsanlar karşı karşıya kaldıkları her şeyi bilinen kurallara göre yönetebilselerdi veya şans her zaman onlardan yana olsaydı batıl inançlara yönelmezlerdi.”

Kaynakça

  • Köse, A., Ayten, A. (2009) Batıl inanç ve davranışlar üzerine psiko-sosyolojik bir analiz. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 9(3), 45-70.
  • https://www.medicinenet.com/what_is_superstition_in_psychology/article.htm

Güncel Psikoloji Yayınlarımız

Yardıma ihtiyacınız var mı? Size ulaşalım.