Takıntı – Zorlantı Bozukluğu “OKB” Nedir?
(Obsesif Kompulsif Bozukluk)
Takıntı-zorlantı bozukluğu, kişinin obsesyonlarının, kompulsiyonlarının ya da ikisinin birden olduğu ve kişinin işlevselliğini önemli ölçüde bozan bir ruhsal bozukluktur. Bu ruhsal bozuklukta, zorlayıcı, girici düşünceler ve zorlantılar, tekrarlayıcı davranışlar, düşünsel uğraşlar görülür. Bunlar kişiye büyük sıkıntı yaratır ve işlevselliğini olumsuz yönde etkiler. Kişi genellikle obsesyon ve kompulsiyonlarına karşı koymak için isteklidir. Ancak obsesif kompulsif bozukluğu olanların büyük bir çoğunluğunun farkındalığı olsa da obsesyon ve kompulsiyonlarına direnç göstermekte zorluk çektiği bilinmektedir.
Obsesyon ve Kompulsiyon Nedir?
OKB’ de yineleyici obsesyonlar ve kompulsiyonlar görülmektedir.
Obsesyonlar, istenmeyen, sürekliliği olan uygunsuz düşüncelerdir. Sıkıntı ve anksiyeteye neden olurlar. İstenmeyen ve uygun olmayan düşünceler olduğu için benliğe yabancı olarak adlandırılabilmektedirler. Benliğe yabancı olarak adlandırılması, bu düşüncelerin, dürtülerin veya kuşkuların kişiye yabancı gelmesinden, kendi isteğiyle ortaya çıkmamasından ve kişinin aslında sahip olmak istemediği bir düşünce, dürtü veya kuşkusu olmasından kaynaklanmaktadır. Kişi bu düşüncelerin isteyerek oluşmadığını bilmektedir. Ancak bunları zihninin ürettiğini ve bu düşüncelerin dışarıdan kendine yüklenmediğini de bilmektedir. Kişi obsesyonları yansızlaştırmaya, baskılamaya veya görmezden gelmeye çalışır. Obsesyonlar düşünce olabildiği gibi imge de olabilmektedir. En çok karşılaşılan obsesyonlar; kirlenme ve bulaşma obsesyonları (dokunduğu yerden hastalık bulaşacağına inanma gibi), yineleyen kuşkular (ütünün fişini çekip çekmediği gibi), nesnelerin düzenli olmasına gereksinme (nesneler düzensiz olunca sıkıntı duyma), agresyon ve zarar verme obsesyonları (çocuğuna zarar vermek gibi), cinsel obsesyonlar (yasak kişilerle cinsel ilişkiler gibi), günah obsesyonları (dini figürlere küfretmek gibi) olarak sayılabilir.
Obsesyonu olan kişiler obsesyonlarını başka düşünceler ya da eylemlerle (kompulsiyonlar) azaltmaya çalışmaktadır.
Kompulsiyonlar, obsesyonlardan kaynaklanan sıkıntıyı ve anksiyeteyi bastırmak amacıyla yapılan tekrarlayıcı zihinsel eylem veya davranışlardır. Sık karşılaşılan kompulsiyonlar; yıkama, yıkanma, temizleme, sayma, kontrol etme, tekrarlayıcı hareketler (ışığı açıp kapama gibi), sıraya ve düzene sokma, güvence arama kompulsiyonlarıdır.
Tekrarlayıcı davranışa örnek olarak el yıkama, denetleme, sıraya koyma gibi şeyler verilebilmektedir. Tekrarlayıcı zihinsel eylemlere örnek olarak ise dua etme, sayı sayma, sessiz bir şekilde bazı kelimeleri tekrarlamak verilebilir. Kişi bu davranışları veya zihinsel eylemleri sıkıntıdan ve kaygıdan kaçmak amacıyla yapmaktadır. Ancak çoğu zaman bunlar, kaçınmak istenilen sıkıntı ve anksiyeteyle gerçekçi bir şekilde ilişkili değildir. Kompulsiyonlar büyüsel düşünceler nedeniyle bireyin kendisini, yakınlarını veya diğer insanları korumak amacı ile yapılır. Kişiye özel ritüeller içerebilir ve katı kuralları vardır.
OKB’ ye Direnmenin Önemi
Kişi obsesyon ve kompulsiyonların gerçekten uzak olduğunu kabul ettiğinde kompulsiyonlara karşı direnmeye çabalamaktadır. Ancak direnmeye çabalarken kişinin sıkıntısı ve anksiyetesi artış göstermektedir. Direnmediği zaman geçici olarak kaygı ve sıkıntısında bir rahatlama olmaktadır. Bu nedenle bir süre sonra bu direnme halinde bir azalma meydana gelmektedir ve kompulsif davranışlar, kişinin yaşamının bir parçası haline gelir.
OKB Tedavisi Mümkün mü?
1980’li yıllarda yapılan araştırmalarda obsesif kompulsif bozukluğun nadir rastlanan ve tedaviye dirençli bir hastalık olduğu tezi savunulmaktaydı. Ancak güncel araştırmalar, obsesif kompulsif bozukluğun en sık rastlanan dördüncü ruhsal hastalık olduğunu, psikiyatrik ilaç ve psikoterapi tedavilerinden oldukça olumlu sonuçlar alınabildiğini söylemektedir.
Uzman Bilgisi
Psk. Ayşegül MENTEŞEOĞLU
Klinik Psikolog
- Üniversite : Ufuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü (2019)
- Uzmanlık : Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji
Yazıları
Mükemmeliyetçilik, “Ya, Hep Ya Hiç”
Kişilik Kişilik, bireyden bireye değişkenlik gösteren bir kavramdır. Bireyin doğuştan getirdikleri ve çevresel etkenlerle kazandığı özellikler kişiliği oluşturur. Kişilik oluşurken özellikle yaşamın ilk beşinci ve altıncı yıllarının önemli olduğu bilinmektedir.
Çocukluk Dönemi Oluşan Bağlanma Yetişkinlik Dönemini Nasıl Etkiler?
Bağlanma, “iki insan arasındaki yakın duygusal bağ” olarak tanımlanabilir. Bağlanma hayatın ilk anlarında başlar. Yaşamın ilk 3 yılında bakım veren ile kurulan bağ, kişinin ilerleyen yaşlarda da kuracağı duygusal ilişkiler için kritik öneme sahiptir. Duyarlı bakım ve fiziksel rahatlık sayesinde bebekte güven duygusu oluşur ve bu güven duygusu bağlanmanın temelini oluşturur.
Takıntı – Zorlantı Bozukluğu “OKB” Nedir?
(Obsesif Kompulsif Bozukluk) Takıntı-zorlantı bozukluğu, kişinin obsesyonlarının, kompulsiyonlarının ya da ikisinin birden olduğu ve kişinin işlevselliğini önemli ölçüde bozan bir ruhsal bozukluktur. Bu ruhsal bozuklukta, zorlayıcı, girici düşünceler ve zorlantılar, tekrarlayıcı davranışlar, düşünsel uğraşlar görülür. Bunlar kişiye büyük sıkıntı yaratır ve işlevselliğini olumsuz yönde etkiler. Kişi genellikle obsesyon ve kompulsiyonlarına karşı koymak için isteklidir. Ancak …
Güncel Psikoloji Yayınlarımız
Trikotillomani Nedir?
Trikotillomani halk dilinde saç koparma hastalığı olarak bilinmektedir ve tanı kitaplarında obsesif kompulsif bozuklukları …
Psikoz Nedir?
Psikoz kelimesi Yunanca psyche(ruh, zihin) ve osis(anormal veya hastalıklı) kelimelerinin birleşmesiyle türetilmiş bir …
Şizotipal Kişilik Bozukluğu
Şizotipal kişilik bozukluğu tipik, karakteristik bir bozukluk mudur yoksa arada kalmış bir ifade midir?
Evlilikte Sağlıklı Tartışma
Evlilikte Sorun Çözme Yolları – Sağlıklı Tartışma Nasıl Olmalıdır? Evlilik iki farklı bireyin kişilik özelliklerinin, …
Duygusal İhmal’in Duygusu: Boşluk
Çocukluk döneminde bireylerin maruz kaldığı travmalar, kişilerin yaşamında derin izler bırakabilmektedir. Yaşanan …
Empati: Başkalarını Anlama Ve Empatik Bağlantı Kurma Sanatı
Empati kavramından Türk Dil Kurumu’nun web sitesinde duygudaşlık olarak kısaca bahsedilmektedir, psikolojiyle ilgili …
Maskeli Depresyon Nedir?
Maskeli depresyon, diğer adıyla gizli veya gülümseyen depresyon olarak da karşımıza çıkmaktadır. Maskeli depresyon, …
Kumar Bağımlılığı Ve Tedavisi
Kumar oynama bozukluğu kişinin bireysel, ailevi veya mesleki işlevselliğini bozacak şekilde kumar oynama davranışının …
Depresyon Nedir ve Depresyon Yaşayan Kişiyi Anlamak
Depresyon; bireylerin kendini mutsuz, karamsar, değersiz, suçlu ve umutsuz hissettiği psikiyatrik bir bozukluktur. Beraberinde …