Çiftler arası iletişimde bazı kalıpların yıkıcı etkileri olduğu belirtilmektedir. Yıkıcı iletişim kalıpları John Gottman tarafından mahşerin dört atlısı olarak adlandırılmaktadır. Çiftler arasında bu iletişim kalıpları ortaya çıktığında fark edilmesi ve durdurulmaya çalışılması ilişkiye olumlu şekilde yansımaktadır. Gottman, evli çiftlerde mahşerin dört atlısını sıklıkla kullanan çiftlerin boşanma oranlarının, kullanmayanlara kıyasla daha fazla olduğunu vurgulamaktadır. Mahşerin dört atlısı yerine bunların panzehirleri yoluyla iletişim kurmak çiftler arasındaki iletişime olumlu şekilde yansımaktadır.
Eleştiri
Eleştiri, kişinin yaptığı bir davranış nedeniyle partnerin karakteri ya da kişiliğine dair olumsuz bir ifade olarak ortaya çıkmaktadır. Örneğin, eşiniz sizi beklemeden gittiği için ona çok bencil olduğunu söylediğinizde bu bir eleştiridir. Yapılan davranış değil, eşinizin karakterine dair olumsuz bir ifade içermektedir. Eleştiri ile yapılan sert başlangıçtır. Eleştirinin panzehiri ise yumuşak başlangıç yapmaktır. Yumuşak başlangıç, karakter ya da kişiliği hedef almadan, eşinin o anki belirli davranışı ile ilgili olarak ne hissettiği ve neye ihtiyacı olduğunun belirtilmesidir. Örneğin, beni beklemeden gittiğin zaman kendimi dışlanmış ve yalnız kalmış hissediyorum. Beni bekler misin, lütfen?
Savunma
Savunma, “Ben suçsuzum, sorun bende değil sende.” anlamına gelmektedir. Genellikle eşlerden biri eleştiride bulunduğunda diğer eş de savunma tepkisi ile cevap vermektedir. Bu durum bir döngü haline geldiğinde eşler arasında bu iki atlı sıklıkla ortaya çıkmaktadır. Örneğin, eşinin ona bencil biri olduğunu söylemesinin ardından kişi “ama sen de dün beni bırakıp gitmiştin” dediğinde eleştiri ardından bir savunma tepkisi ortaya çıkmaktadır. Savunmanın panzehiri eşlerin davranışları hakkında sorumluluk almalarıdır. Örneğin, “Seni beklemeden gittiğim için özür dilerim.” diyen bir kişi yapmış olduğu davranışın sorumluluğunu almıştır.
Aşağılama
Aşağılama, ben yukardayım sen aşağıdasın anlamına gelmektedir. İğneleme, göz devirme, kuşkuculuk gibi ifadeler de aşağılamaya girmektedir. Örneğin, “Ne kadar beceriksizsin!” ifadesi bir aşağılamadır. Ayrıca, aşağılama tiksinmeyi ima etmekte ve eşler arası ilişkiyi zehirlemektedir. Bu bağlamda da aşağılama davranışı eşler arası duygusal uzaklaşmaya da neden olmaktadır. Gottman’a göre “Birbirini aşağılayan çiftlerin bulaşıcı hastalıklara (soğuk algınlığı, grip vb) yakalanma olasılığı, diğer insanlarınkinden yüksektir.” Aşağılamanın panzehiri takdir etme, duygu, düşünce ve ihtiyaçları ifade etmektir. Örneğin, “Sanıyorum ki bu işi yapmakta zorlanıyorsun, yaptıklarını takdir ediyorum bu sefer de yapabilirsin. Sana yardım edebileceğim bir şey var mı?”
Duvar Örme
Duvar örme, eşlerden biri iletişimi devam sürdürürken diğerinin iletişimi koparması, dinlememesi ya da ortamı terk etmesidir. Duvar örme davranışının erkekler arasında daha yaygın olduğu vurgulanmaktadır. Örneğin, eşlerden biri konuşmayı sürdürür, diğeri ise öfkelenir ve eşini dinlemez, televizyon izler/evi terk eder. Duvar ören eşte genellikle yoğun duygular (öfke vb) sonucunda fizyolojik uyarılma ortaya çıkmaktadır bu nedenle duvar örmenin panzehiri kişilerin kendini fizyolojik olarak sakinleştirmesidir. Örneğin, kişi yoğun bir duygu yaşadığını ve fizyolojik uyarılmanın olduğunu fark ettiğinde “Şu an çok öfkeliyim, sakinleşmek için 15dakikaya ihtiyacım var. Daha sonrasında konuşabilir miyiz?” diyebilir.
Kaynakça;
Gottman, J. M. ve Silver, N. (2002). Evliliği sürdürmenin yedi ilkesi. Varlık Yayınları.
